بررسي منشأ پرتوزايي گاماي طبيعي ناشي از 238U، 232Th و 40K در معدن فيروزه نيشابور و آثار زيست محيطي آن

معدن فيروزه نيشابور در استان خراسان رضوي و 55 كيلومتري شمال‌غرب نيشابور قرار دارد. اين معدن به عنوان كانسار بزرگ مس-طلاي همراه با اكسيدهاي آهن از نوع مس-طلا-اورانيوم-عناصر نادر خاكي معرفي‌شده است. تشكيل فيروزه مربوط به زون سوپرژن معدن بوده و تا عمق حدود 80 متري مشاهده‌ شده است. واحدهاي سنگي منطقه شامل سنگ هاي آتشفشاني و نفوذي حدواسط است كه تحت دگرساني قرار گرفته اند. ارزيابي‌هاي زمين‌شيميايي، وجود عناصر پرتوزا را در منطقه نشان‌داده است. براي تعيين منشأ و مخاطرات زيست محيطي مربوطه، پرتوزايي گاما و آلفاي حاصل از 238U ،232Th و  40K در 69 نقطه معدن و نواحي مجاور آن تعيين‌شد. بيشترين پرتوزايي گاماي مرتبط با عناصر 238U ،232Th و  40K در انتهاي تونل اصلي و منطبق بر واحد سنگي تراكيت است. بيشترين پرتوزايي گاما به ترتيب در تونل هاي معدن، منازل مسكوني، باطله هاي معدني، تشكيلات زمين‌شناسي و منابع آبي اندازه گيري شد. بالاترين پرتوزايي گاما در منطقه مورد بررسي از پتاسيم  (40K) نشأت‌گرفته است. سنگ هاي تراكيتي، بالاترين پرتوزايي طبيعي گاماي كل را دارند و به عنوان منشأ اصلي پرتوزايي منطقه معرفي مي شوند. بيماري‌هاي پنوموكونيوزيس و سيليكوسيس در معدن‌كاران قديمي گزارش‌شده است. در بين افراد بازنشسته سرطان هاي دستگاه گوارش و ريه فراواني بيشتري دارد.