جدال با بي‌قدرتي در تجربه بيماري: روايت‌پژوهي مصرف‌كنندگان طب مكمل و جايگزين

اقبال مصرف‌كنندگان خدمات سلامت به انواع طب‌هاي مكمل و ‌جايگزين موجب تغييراتي شگرف در تجربۀ بيماري و پيوست‌هاي اجتماعي ـ اقتصادي آن شده‌است. رفتارهاي بازانديشانه‌اي كه با بهنجارترشدن طب بديل، مشاهده مي‌شود؛ در ايران كمتر موضوع پژوهش‌هاي اجتماعي قرار گرفته‌است. پژوهش حاضر با به­كارگيري روش روايت‌پژوهي، روند اين رفتارها را در بازگويي تجربۀ بيماران، مطالعه مي‌كند. بدين‌منظور، بيست‌ونه مصاحبۀ روايي با بيماراني كه تجربۀ مفصلي در اين زمينه داشته‌اند انجام و پس از بازنويسي به‌صورت روايت‌هاي خطي منسجم، با روش‌ تحليل‌تماتيك كدگذاري شدند. بنا به يافته­ها، «احساس بي‌قدرتي» يكي از مضامين پرطنين در تجربۀ بيماري است كه در سه مقولۀ «بي‌قدرتي نهادي»، «بي‌قدرتي در روايت بيماري» و «بي‌قدرتي در فرآيند تجويز» بازنمايي مي‌شود. بخشي از اين احساس، بازنمودي ناگزير از بي‌قدرتي پزشكان به واسطۀ تزلزل جايگاه علم است. نتايج نشان مي‌دهد كه اعمال اقتدار ناهمگن نهادهاي بالادستي حوزۀ سلامت، بدون ‌در نظرگرفتن فهم بيماران از فرآيند درمان، زمينه‌ساز ناكامي سياستگذاري‌هاي سلامت در قبال طب‌هاي غيررايج شده‌­است. مديريت اين ميدان به نفع سلامت حداكثري، تنها از مسير به‌رسميت‌شناختن نياز بيماران به‌داشتن رابطه‌اي متوازن با كادر درمان و اهتمام به توجيه‌ بيمار نسبت به عوارض داروهاي تجويز‌شده ميسر است.