آسيب‌شناسي انجمن‌هاي علمي دانشجويي از منظر رويكرد كاركردگرايانه (انجمن‌هاي علمي دانشگاه فردوسي مشهد)

فعاليت‌هاي انجمن علمي در فضاي دانشگاهي به‌عنوان پديده‌اي چندسطحي در قالب كنش‌هاي فردي تا تعاملات در ساختارهاي سازماني و نيز ساختار سازماني مستقل از افراد، از ادبيات نظري گسترده‌اي برخوردار است. آنچه حائز اهميت است، بحث از عملكرد و نتايج آن است؛ عملكردهايي و خود ناشي از كنش‌ها و پيوندهاي جمعي مشاركت محور افراد است كه به كاركردهاي مثبت و منفي متعددي منجر مي‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسي كاركردها و كژكاركردهاي انجمن‌هاي علميدانشجويي، درصدد احصاي مزايا و آسيب‌هاي حضور دانشجويان در انجمن‌هاي علمي دانشگاه فردوسي مشهد است. اين پژوهش از جهت هدف، كاربردي و به لحاظ رويكرد، كيفي است. روش تحليل و تفسير يافته‌ها تحليل مضمون و شيوۀ تحليل، توصيفيتبييني است. به‌منظور واكاوي دقيق عملكرد و شرايط انجمن‌هاي علمي دانشگاه و استخراج قوت‌ها و ضعف‌هاي آن‌ها، مصاحبه‌هايي عميق با مدير فرهنگي، دانشجويان انجمن‌هاي علمي و كارشناس اداري انجمن علمي دانشگاه فردوسي مشهد (24 مصاحبه) صورت گرفت. در تفسير مصاحبه با متخصصان، هدف عمدتاً تحليل و مقايسۀ محتويات دانش متخصصان است. كدگذاري به روش دستي و با جدول‌سازي انجام شد. به‌طوركلي 290 كد از متون مصاحبه استخراج شدند كه 129 كد مربوط به كاركردهاي مثبت (مزايا و نقاط قوت) انجمن علمي و 161 كد به كژكاركردهاي (مسائل و مشكلات) انجمن علمي اختصاص دارد. يافته‌هاي اين تحقيق در سه بخش مزايا، مسائل و راهكارهاي حل مسائل انجمن علمي، به‌تفكيك مورد بحث و بررسي واقع شده‌اند. اين يافته‌ها نشان داد همواره كسب منزلت و شأن از جمله مهم‌ترين امتيازهاي اجتماعي است كه برانگيزانندۀ كنش فردي و جمعي است؛ به‌گونه‌اي كه زمينۀ مشاركت و فعاليت داوطلبانۀ دانشجو را فراهم مي‌كند. وجود مسائل زياد انجمن علمي، نشئت‌گرفته از ارتباطات ضعيف، نظارت ساختاري پايين، مديريت ضعيف مسئولان، ابهامات قانوني و منفعت‌طلبي شخصي اعضا است كه به‌علت بي‌توجهي به پيدايش آسيب‌هاي جدي منجر شده‌اند. با بررسي تاريخچۀ فعاليت در انجمن‌ها، نوع فعاليت دانشجويان از دغدغه‌هاي اجتماعي ـ فرهنگي به دغدغه‌هاي فردي تغيير ماهيت داده است؛ به‌گونه‌اي كه اولويت‌هاي اساسي دانشجويان بيشتر ارزيابي فايدۀ كار در يك تشكل دانشجويي، فارغ از اهداف و برنامه‌هاي كلي و ساختاري آن است. راه‌حل‌هاي ارائه‌شده، عموماً در جهت حل مسائل سازمان و آيين‌نامه بيان شده‌اند. با توجه به نوع و سطح تعامل و روابط درون و برون‌سازماني، در پژوهش حاضر به مواردي از قبيل ايجاد تعامل بين مدير فرهنگي، معاون آموزش دانشكده و دانشجويان، استفاده از فضاي مجازي در تبليغات و اطلاع‌رساني‌ها، ايجاد كانال ارتباطي براي انتقال تجارب گروه‌هاي قبلي و... اشاره شده است. دغدغۀ اساسي بسياري از مصاحبه‌شوندگان مسائل مالي است. راهكار حل اين مسئله، گرايش به خودكفايي مالي از طريق تهيۀ اسپانسر مالي، برگزاري برنامه‌هاي درون و برون‌دانشگاهي، تهيۀ قرارداد مالي با دانشگاه و فروش دستاوردهاي علمي ـ پژوهشي است.