جذب عناصر در كرم‌هاي خاكي تحت تأثير كودهاي شيميايي در خاك باغ

Adsorption of elements in earthworms affected by chemical fertilizers in orchard Soil

مقدمه: كرم‌هاي خاكي به عنوان نشانگرهاي جذب براي اثبات دسترسي زيستي كودهاي شيميايي در خاك، به كار گرفته مي‌شوند. اين تحقيق با هدف تعيين ميزان جذب برخي عناصر در تعدادي از گونه هاي كرم هاي خاكي در خاك يك باغ اجرا شد. مواد و روش ها: در اين تحقيق ميزان جذب عناصر نيتروژن، فسفر، پتاسيم، روي و آهن حاصل از كاربرد كودهاي شيميايي مختلف اوره، آمونيوم سولفات، دي آمونيوم فسفات، سولوپتاس، كود NPK، مخلوط كود NPK و كود دامي، كلات روي و كلات آهن در پنج گونه كرم خاكي، مورد بررسي قرار گرفت. تيمارها در سه تكرار به صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي اعمال شد و داده‌ها در قالب تجزيه واريانس، تحليل آماري شد. نتايج: نتايج نشان داد كرم‌هاي خاكي سطح‌زي (اپي‌جئيك) در جذب عناصري مثل نيتروژن و فسفر فعاليت بيش تري داشته‌اند. در اين ميان، گونه E. fetida در جذب نيتروژن از اوره (72%) و آمونيوم سولفات فعال تر بوده اما در جذب فسفر از كود دي آمونيوم فسفات فعال نبوده است. از طرفي، وجود مواد آلي در تيمارهاي كودي، باعث جذب كم تر نيتروژن و فسفر توسط كرم‌ها شده است و در اين شرايط، گونه هاي آنسيك، در فرآيند جذب، ضعيف تر عمل كرده‌اند. كلاته شدن نيتروژن و فسفر در مولكول‌هاي تركيبات آلي موجب كاهش قدرت جذب آن ها شده است. هم چنين كرم گونه E. fetida نسبت به ساير گونه‌ها تمايل بيش تري به جذب عنصر آهن (52%) و جذب عنصر روي (50%) در خاك تيمار شده نسبت به خاك شاهد نشان داد. نتيجه گيري و بحث: به منظور كاهش اثرات منفي كودهاي شيميايي بر موجودات زنده‌ي خاك، توصيه مي‌شود در خاك‌هاي كم عمق، ميزان مصرف آن ها كاهش يابد.

Earthworms have been used as adsorption markers to prove the biological availability of chemical fertilizers in soil. This study aimed to determine the amount of nutrient uptake in some earthworm species in an orchard soil. In this study, the uptake of nitrogen, phosphorus, potassium, zinc and iron by the application of different chemical fertilizers urea, ammonium sulfate, diammonium phosphate, solupotas, NPK compound fertilizer, NPK fertilizer with cow manure, zinc chelate and iron chelate in five Earthworm species were studied. Treatments were applied in three replications in a randomized complete block design and data were analyzed by ANOVA. Results showed that epigeic species were more active in the uptake of elements such as nitrogen and phosphorus. Meanwhile, E. fetida was more active in nitrogen uptake of urea (72%) and ammonium sulfate but was not active in uptake of phosphorus from diammonium phosphate fertilizer. On the other hand, the presence of organic matter in the fertilizer treatments caused less nitrogen and phosphorus uptake by the worms and under these conditions, the anecic species have performed poorly in the adsorption process. Chelating of nitrogen and phosphorus in organic compound molecules has reduced their adsorption power. In addition, E. fetida showed a higher tendency to adsorb iron (52%) and zinc (50%) in treated soil than control soil. In order to reduce the negative effects of chemical fertilizers on soil organisms, it is recommended to reduce their consumption in shallow soils.