تدوين الگوي دانشگاه نسل چهارم براي دانشگاه‌هاي ايران

با توجه به تأثير دانشگاه‌ها نسل چهارم در تحولات اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و رشد و توسعۀ‌ جوامع محلي و منطقه‌اي، هدف اصلي اين مقاله بررسي ابعاد و تدوين الگوي دانشگاه نسل چهارم براي دانشگاه‌هاي ايران است. مقاله حاضر در چارچوب رويكرد كيفي و با به‌كارگيري راهبرد نظريه داده‌بنياد انجام‌ گرفته است. جامعهٔ آماري شامل متخصصان و صاحب‌نظران حوزه آموزش عالي بوده است كه داده‌هاي موردنياز از طريق مصاحبه نيمه‌ساختاريافته با 25 صاحب‌نظر و با استفاده از روش نمونه‌گيري هدف‌مند زنجيره‌اي جمع‌آوري گرديد. تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA و بر اساس طرح اشتراوس و كوربين از طريق سه مرحله كدگذاري باز، كدگذاري محوري و كدگذاري انتخابي انجام گرفت. نتايج جهت اعتباريابي و بازبيني در اختيار مصاحبه‌شوندگان قرار گرفت و با استفاده از فن مرور همتا از پنج متخصـص در حوزه آموزش عالي نظرخواهي شد. يافته‌ها نشان داد كه مؤلفۀ دانشگاه مسئوليت‌گراي ارزش‌آفرين به‌عنوان پديدهٔ محوري، مؤلفهٔ تحول‌خواهي و سازگارشوندگي به‌عنوان عوامل علّي، رهبري مسئولانه، مؤلفهٔ توسعهٔ شايستگي‌هاي حرفه‌اي سرمايهٔ انساني و برنامهٔ آموزشي و درسي توسعه‌دهنده به‌عنوان راهبردهاي كنش، مؤلفه‌هاي خط‌مشي‌گذاري تخصصي و حرفه‌اي، فرهنگ نوآوري مسئولانه و ساختار تحول‌آفرين به‌عنوان شرايط زمينه‌اي و استقلال دانشگاهي و مؤلفهٔ مدل‌هاي مالي توسعه‌دهنده به‌عنوان مؤلفه‌هاي مداخله‌اي دانشگاه نسل چهارم شناسايي شدند. پيامد اصلي برهم‌كنش تمامي مؤلفه‌هاي اشاره‌شده توسعۀ منطقه‌اي است كه در سه حوزه فرهنگي‌ـ‌اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي نقش حياتي در توسعه و بالندگي جامعۀ محلي و ملي دارد.