ظهور سوژۀ كودك در دورۀ قاجار: مقدمه‌اي در باب ماديت تاريخ انديشه‌ها در ايرانِ معاصر

مقاله حاضر به مطالعه ظهور سوژه كودك در دورۀ قاجار مي‍پردازد و از لحاظ نظري، مبتني بر رويكرد ميان‌رشته‌ايِ مطالعات تكنولوژي است. در مواجه با گردآوري داده‌هاي دست اول، از تكنيك «پارادايم نمايه» يا «انديشيدن با موردها» (موشكافي جزئيات برون‌متني) و در تحليل داده‌ها از تكنيك «انديشيدن به نحوۀ انديشيدن» (تحليل استعاره‌ها) استفاده شده است. پيش­‌نهادۀ (تز) مقاله آن است كه در دورۀ قاجار، تكنولوژي عكاسي به‌عنوان مدلي شناختي براي توصيف طفل و نحوۀ اكتساب دانش او قرار گرفته است. طفل به‌عنوان مقوله‌اي منعطف و پذيرنده فهم شده است كه ديده‌ها (محسوسات) و شنيده‌هاي (منقولات) خود را ضبط و يا از آنها تصويربرداري مي‌كند. ديدنِ كودك منفعل و از اين رو ابژۀ نظارت شده است و قدرت (در معناي باروَر و توليدكنندۀ سوژه‌ها) از طريق معرفت‌شناسي عكاسانه اِعمال مي‌شود. نظارت به معني مراقبت و كنترل بر تمامي چيزهايي است كه طفل در حضور آنها است؛ زيرا حضور و يا «بودن در پيش چيزي» براي اطفال معناي نظري يعني «تأثيرپذيري» و يا تصوير برداشتن پيدا كرده است. طفل هرچيزي را كه در برابرش قرار دارد، چون ماشينِ خودكارِ عكس‌برداري، ثبت و ضبط مي‌كند. مقاله ردپايِ  اِعمال قدرت از طريق معرفت‌شناسي عكاسانه را  در مكان‍‌هايي كه كودك در آنجا حضور داشته است (خانه، كوچه‌ها، مكتب‌خانه‌ها و مدارس جديد) پيگيري مي‌كند.