بررسي ريسك اكولوژيك و نسبت قابل جذب برخي فلزات سنگين در پسماندهاي حفاري ميدان نفتي اهواز در سال 1398

زمينه و هدف: پسماندهاي حفاري يكي از بزرگ‌ترين حجم زباله‌هاي توليد شده در فعاليت‌هاي اكتشاف و توليد نفت و گاز مي باشند كه حاوي مواد سمي و به‌خصوص فلزات سنگين بوده كه به طور بالقوه براي اكوسيستم ضرر دارند. هدف از اين مطالعه بررسي شاخص هاي آلودگي، نسبت قابل جذب و ريسك اكولوژيك برخي فلزات سنگين در پسماندهاي حفاري ميدان نفتي اهواز در جنوب غربي ايران است. مواد و روش ها: 30 نمونه پسماند حفاري از 6 چاه در 6 عمق مختلف (12002350) جمع‌آوري گرديد و به آزمايشگاه منتقل شد. مقدار كل و قابل جذب عناصر با تيزاب سلطاني و DTPA استخراج و با دستگاه طيف سنج نوري پلاسماي جفت القائي (Inductively Coupled PlasmaOptical Emission Spectrometry:ICPOES) و طيف‌سنجي جذب اتمي (Atomic Absorption Spectroscopy: AAS) اندازه‌گيري شد. همچنين پارامترهاي فيزيكي و شيميايي خاك شامل ميزان مواد آلي، EC و pH اندازه گيري شد. يافته ها: ميانگين غلظت كل استرانسيم، باريم، روي، مس، سرب و كادميوم در نمونه هاي پسماند حفاري موردمطالعه به ترتيب 1212، 1413، 66/117، 83/209، 66/342، 36/2 ميلي‌گرم بر كيلوگرم و مقادير قابل جذب اين عناصر 29/12، 50/0، 14/5، 71/14، 80/23 و 46/0 ميلي گرم بر كيلوگرم اندازه‌گيري شد. بيشترين مقدار فاكتور غني شدگي 61/20 مربوط به سرب، بيشترين مقدار شاخص آلودگي 15/9 مربوط به كادميوم بود. بيشترين نسبت قابل جذب 40/26 نيز مربوط به كادميوم بود. ميزان ريسك اكولوژيكي 91/852 محاسبه شد. همين‌طور بين نسبت قابل جذب سرب و كادميوم و باريم با اسيديته، همبستگي منفي وجود دارد. نتيجه گيري: ميانگين مقادير شــاخص ريسك اكولوژيكي عناصــر مورد بررسي درپسماند هاي حفاري ميدان نفتي اهواز در محدوده ريسك پتانسيل اكولوژيكي خيلي زياد قرار داشــت. نتايج به‌دست‌آمده از فاكتور غني شدگي و شاخص آلودگي ، نشان داد كه منبع آلودگي فلزات مورد مطالعه فعاليت‌هاي انسان‌زاد از قبيل فعاليت‌هاي حفاري نفتي در منطقه موردمطالعه است از اين رو نظارت مستمر بر غلظت آلاينده‌هاي فلزي در گل حفاري و همچنين استفاده از روش‌هاي تثبيت فلزات سنگين در مناطق مورد حفاري ضروري است.