بررسي شاخص هاي آلودگي و غني شدگي فلزات سنگين حمل شده توسط ذرات گرد و غبار اتمسفري در كلان شهرهاي استان خوزستان

زمينه و هدف: با توجه به گسترش هواي گرد و غباري و انتقال اين ذرات به شهرهاي استان خوزستان، بررسي وضعيت اين ذرات از نظر آلودگي به فلزات سنگين و وضعيت آلودگي آنها اهميت بالايي دارد. روش بررسي: در اين مطالعه، غلظت فلزات Cr، Cu، Zn، Pb، Ni، Mn، Mg، Fe در هواي 4 شهر استان خوزستان (اهواز، دزفول، ماهشهر و آبادان) در شرايط گرد و غبار و بدون گرد و غبار طي يك دوره 9 ماهه (فصول پاييز، زمستان و بهار) در سال هاي 13981397 بررسي گرديد. 48 نمونه در شرايط آلوده و 48 نمونه در شرايط غير آلوده، در نقاط و زمان هاي يكسان و با استفاده از پمپ نمونه برداري High Volume با دبي L/min 110 و به مدت h 6 برداشت شد. غلظت فلزات با استفاده از دستگاه ICP سنجش شد. يافته ها: ميانگين غلظت فلزات مورد بررسي به استثنا Ni، Mn، Mg در زمان گرد و غبار بالاتر از غلظت آنها در شرايط غير گرد و غباري بود (0/05p ). در هواي گرد و غباري ترتيب فلزات سنگين براساس غلظت Zn Mg Mn Ni Cr Pb Fe Cu و در هواي غير گرد و غباري Mg Mn Ni Pb Fe Cr بود كه نشان مي دهد منشا فلزات روي و مس و افزايش غلظت كروم در هواي آلوده، گرد و غبار و انتقال آلودگي از خارج به درون شهرها توسط اين پديده بوده است. شهرهاي اهواز، دزفول، ماهشهر و آبادان از نظر وضعيت آلودگي به فلزات سنگين در شرايط گرد و غباري و غير گرد و غباري وضعيت به شدت غني شده را داشتند. در بررسي منشا فلزات، نيكل، كروم، روي و منيزيم در مولفه اول، مس، سرب و منگنز در مولفه دوم و آهن در مولفه سوم قرار داشت كه منشا زمين زاد اين فلز را در مقايسه با منشا انسان زاد فلزات را تاييد مي كند. نتيجه‌گيري: يافته هاي اين مطالعه نشان داد كه هر چند غلظت فلزات سنگين در ذرات گرد و غبار هوا در هواي صاف و نيز گرد و غباري مقادير پاييني را داشت اما نتايج خطر بالاي فلزاتي نظير روي در شهرهاي استان خوزستان به ويژه ماهشهر را نشان مي دهد كه عموما از فعاليت هاي درون شهري و يا استاني منشا دارند كه اين موضوع با توجه به شرايط خشكسالي كه زمينه را براي بروز بيشتر گرد و غبار فراهم مي سازد، نيازمند توجه بيشتري است.