فقه كيفري تكليف مدار و دگرگوني پارادايمي

نظريه پارادايم‌هاي علمي توماس كوهن، قلمرو خود را از بستر اصلي آن، كه علوم طبيعي است، گسترده‌تر كرده و وارد علوم اجتماعي هم شده است. فقه كيفري را نيز مي‌توان از منظر تحولات پارادايمي مطالعه كرد. اين مقاله با تكيه بر روش تاريخي-تحليلي عوامل مؤثر در شكل‌گيري پارادايم فقه رايج را واكاوي كرده است. در اين مقاله به اثرگذاري عوامل مؤثر در شكل‌گيري پارادايم رايج فقهي از جمله ويژگي‌هاي مربوط به محيط پيدايش اسلام، انسان‌شناسي متافيزيكي، رويكرد تفسير لفظي متن، و نگاه تكليف‌مدار به انسان پرداخته شده است. همچنين با اشاره به چالش‌هايي كه فقه رايج تحت تأثير تحولات ناشي از نگاه حق‌مدار با آن مواجه مي‌شود، با ارجاع بخشي از تغييرات پارادايمي به بناي عقلا و سيرۀ خردمندان پيشنهاد مي‌دهد كه فقه جزايي مي‌تواند و بايد از پارادايم حق‌مدار استقبال كند. ورود نگاه حق‌مدار به فقه كيفري مايه تحولات مهمي در آن مي‌شود. برعكس، بسته بودن باب تحولات پارادايمي به روي فقه و به‌ويژه پارادايم حق‌مدار با گذر زمان اين بخش از فقه را از واقعيت‌ها و مقتضيات زمانه دورتر مي‌سازد.