آرمان هاي سياسيِ جامي و نجم الدين رازي در هفت اورنگ و مرصادالعباد

اين نوشتار در پي آن است تا با بررسي حكايت هاي هفت اورنگ جامي (قرن 9 هجري) و نيز مرصاد العباد نجم الدين رازي (قرن 7 هجري)، به تبيين ديدگاه سياسيِ اين دو عارف شهير بپردازد كه عرفاني متفاوت با عرفانِ عارفانِ خانقاه نشين در پيش گرفته بودند. هرچند ورود به عرصۀ سياست و پيوند با دربار از ديرباز محلي از اختلاف براي  حكما و عرفا بوده است، عارفاني همچون عبدالرحمن جامي و نجم الدين رازي توصيه هايي را براي بهبود اوضاع اجتماع ارائه داده اند. آرمان هاي سياسي اين دو عارف از چهار جهت قابل بررسي است: چگونگي برگزيدن پادشاه، ديانت و سياست پادشاه، شيوۀ سامان بخشي به اوضاع مظلومان در جامعه، و انتقاد از راهكار حكومت براي كسب درآمد. اين پژوهش كه به روش توصيفي تدوين يافته، با ذكر نمونه هايي شاخص از حكايت هاي هفت اورنگ و با استناد به تعاليم نجم الدين رازي، در پي اين است كه آرمان هاي سياسي اين دو عارف را كه به لحاظ شرايط اجتماعي در دو دورۀ متفاوت مي زيسته اند، بررسي كند تا تفاوت نقش آفريني آنها و دليل ورودشان به عرصۀ فعاليت هاي سياسي مشخص گردد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه به علّت شرايط اجتماعيِ متفاوت در اين دو عصر، تفاوت هاي بنيادي در انديشۀ سياسيِ اين دو عارف قرن هاي 7 و 9 هجري وجود دارد.