دلالت‌هاي سياسي انديشۀ عين‌القضات همداني

بيشترِ پژوهش‌هاي انجام‌شده دربارۀ عين‌القضات، عارف نامور و متفكر بزرگ در سنت عرفاني ايران و اسلام، دربارۀ مسائل تاريخيِ مربوط به زندگي وي و يا برخي آراء عرفاني و كلامي او بوده است. اين در حالي است كه انديشۀ عين‌القضات دربردارندۀ ظرفيت‌هاي سياسي مهمي است كه تاكنون مغفول مانده است. اين جستار بر آن است كه در چارچوب رهيافت دلالتي‌ پارادايمي، نحوۀ مواجهۀ وي با بحران‌هاي زمانه‌اش و درك و تحليل وي از آن ها را بررسي كند. پرسش محوري پژوهش اين است كه شيوۀ مواجهۀ عين القضات با وضعيت سياسي و فكري زمانه اش حاوي چه دلالت هاي سياسي است و مهم‌ترين اين دلالت‌ها و ظرفيت هاي فكري و سياسي كدام‌اند؟ اين مطالعه نشان مي‌دهد كه عين‌القضات همداني متفكري است كه در عين سيراب شدن از آبشخور انديشۀ عرفاني، تحليل و تبيين دقيق و هشيارانه‌اي از وضعيت و بحران‌هاي سياسي زمانۀ خود داشته و نقدهاي جدي و بنياديني نسبت به اين وضعيت عرضه كرده است. مدعاي مقالۀ حاضر اين است كه مواجهۀ انتقادي عين‌القضات با بحران‌ها و چالش‌هاي فكري و سياسي زمانه‌اش، متضمن دلالت‌هاي سياسي آشكاري در انديشۀ وي است. از اين رو عين‌القضات نه‌تنها يك عارف عالي‌مقام در ميراث عرفاني است بلكه متفكري روشن‌بين و صاحب دغدغه و حساس نسبت به عرصۀ عمومي و حيات سياسي است.