بهينه‌سازي الگوي كشت با استفاده از روش برنامه‏ ريزي خطي‏ و نرم‏افزار Lingo در دشت دهگلان استان كردستان، ايران

تخصيص بهينه منابع توليد در دسترس به فعاليت‌هايي كه بيشترين سودآوري را براي كشاورزان به همراه داشته و درعين‌حال مصرف آب را به حداقل مي‌رساند، از مسائل مهم و اساسي در مديريت كشاورزي است كه بي‌توجهي به آن موجب ناكارآمدي نظام توليد كشاورزي مي‌شود. بر اين اساس، در اين ‏پژوهش براي تخصيص بهينه منابع آب و الگوي كشت مناسب در دشت دهگلان (استان كردستان) از روش برنامه‌ريزي خطي استفاده شد. به منظور اجراي مدل برنامه‌ريزي خطي از نرم‌افزار لينگو نسخه 14 استفاده شد. براي تعيين الگوي كشت بهينه و ارائه راهكاري مناسب براي افزايش سود خالص و بهره‌وري آب، مدل برنامه‌ريزي خطي در قالب 7 سناريوي مختلف با در نظر گرفتن محدوديت‏هاي آب، الگوي كشت، نيروي كار، كاهش مصرف آب زيرزميني و حداقل‏سازي مصرف آب اجرا شد. همچنين الگوي كشت بهينه با هدف حداقل‏سازي مصرف آب انجام شد. به‌طوركلي، نتايج اين مطالعه نشان داد كه در هفت سناريو مورد بررسي، سود خالص اين سناريوها نسبت به وضع موجود بين 7.92 تا 400 درصد افزايش مي‏يابد. اين در حالي است كه در بيشتر سناريوها، كاهش مصرف آب همگام با تغيير الگوي كشت مد‏نظر قرار گرفته است. در سناريوي كاهش مصرف آب زيرزميني، با وجود كاهش آب در دسترس، سود خالص اين سناريو نسبت به وضع موجود 10.11 درصد افزايش يافت كه در شرايط خشكسالي‏ ها و يا در صورت اتخاذ استراتژي‏هايي مانند بهره‏ برداري كمتر از آب‏هاي زيرزميني براي جبران افت آب خوان‏ها، مي‌توان با تغيير در الگوي كشت ضمن كاهش مصرف آب، سود اقتصادي را افزايش داد. نتايج اين ‏پژوهش نشان داد كه بهينه ‏سازي الگوي كشت از نظر اقتصادي و مصرف آب از اهميت بالايي برخوردار است و متأسفانه در شرايط فعلي در دشت دهگلان، كشاورزان از منابع موجود به نحو بهينه استفاده نمي‌كنند.