تحليل محتواي «خودشفقتي» در روايت قرآن از جنگ اُحد

شكست، دشواري و ناگواري از ضرورت‌هاي اجتناب‌ناپذير دنيايند؛‌ وعده خداوند متعال بر دوام سختي كشيدن انسان و استمرار بي‌وقفه‌ي آزمايشات و ابتلائات الهي در دنيا شاهد بر اين مدعاست. ‌بي‌ترديد قرآن كريم در راستاي مواجهه سالم و كارامد با اين مشكلات نيز نسخه‌اي فراگير دارد. مطالعاتي كه به تازگي از منظر روانشناختي به اين مقوله پرداخته‌اند، بر يك شاخصه بنيادين به نام «شفقت بر نفس» يا «خود دلسوزي» تاكيد نموده و آن را اساس بسياري از مهارتهاي فردي، عزت نفس، شادكامي و... دانسته‌اند. اين پژوهش به روش تحليل محتواي كيفي و رويكرد ميان‌رشته‌اي، مولفه‌هاي خودشفقتي را در يكي از مقاطع بحراني امت اسلامي در عصر حضور رسول اكرم (ص) يعني جنگ احد، دنبال نموده و به بسط محتوايي اين فضيلت بر اساس قرآن دست يافته است. در مقوله مهرباني با خود؛ به مفاهيم نقد و انكار سرزنشگران، تاكيد بر وجود مدبر مهربان و تسلي و القاي آرامش؛ در مقوله انسانيت مشترك؛ عموميت قانون مرگ و تكرار تاريخي بلا براي مؤمنان و در رابطه با ذهن آگاهي؛ تحليل زمينه‌هاي شكست، انگيزش جهت غلبه بر شكست، ارائه راهكار و دستاوردسازي از شكست و تصريح به عواقب انتخاب‌هاي نادرست، را مهمترين مفاهيم محتوايي آيات جنگ اُحد يافته است.