بررسي تأثير عوامل طبيعي در توزيع فضايي محوطه‌هاي ساساني شهرستان دره شهر

امروزه رويكرد مطالعات باستان‌شناسي نو، به‌كارگيري علوم مختلف، به‌ويژه استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي( GIS) و علومي چون علم آمار و روش ها و مدل‌هاي مختلفِ اين علوم است. گرايش باستان‌شناسي فضاها، با به‌كارگيري روش ها و ابزارهاي علومي ديگر، تا حد زيادي توانسته است به دركي درست از مباحثي چون الگوي استقراري تمدن ها باستاني و كنش هاي متقابل انسان و محيط، دست يابد. شهرستان دره شهر از توابع استان ايلام از جمله مناطقي است كه به غير از برخي اشارات پراكنده در محتواي متون جغرافيايي، متأسفانه تاكنون هيچ گونه مطالعه هدفمندي در رابطه با حضور ساسانيان در آن صورت نگرفته است. بنابراين براي مرتفع نمودن اين خلأ تاريخي، پس از انجام بررسي‌هاي باستان‌شناسي با هدف كشف شواهد فرهنگي حضور ساسانيان در اين شهرستان، 117 اثر مربوط به اين دوران در اين منطقه شناسايي شد. به عقيدۀ برخي از محققين، ويرانه‌هاي شهر سيمره در جنوب و جنوب‌غربي شهركنوني شهرستان دره شهر، در دوران ساساني مركز كورۀ مهرجان قذق و جزء ناحيۀ غرب يا همان كوست خوربران بوده است. در اين پژوهش براي نخستين بار الگوي استقراري و پراكندگي فضايي محوطه هاي ساساني شهرستان دره شهر نسبت به شاخصه هايي محيطي ارتفاع، شيب، كاربري اراضي، فاصله از راه ها و رودخانه ها، با روش توصيفي تحليلي و مطالعات ميداني و كتابخانه اي مورد تحليل و بررسي قرار مي گيرند. براي دستيابي به اهدافي چون تعيين موقعيت محوطه هاي باستاني، تحليل الگوي استقراري اين محوطه ها و در نهايت بررسي تأثير عوامل محيطي بر فرآيند شكل گيري و پراكندگي محوطه هاي ساساني شهرستان دره شهر، از ابزاري‌هايي چون سيستم اطلاعات جغرافيايي( GIS)، نرم‌افزار SPSS، مدل‌هاي آماري چون؛ ميانگين نزديك‌ترين همسايه، رگرسيون خطي، ضريب همبستگي و روش PCA، استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه مهم‌ترين عاملِ تأثيرگذار در پراكندگي فضايي محوطه هاي ساساني شهرستان دره شهر ابتدا فاصله از رودخانه ها و پس از آن عواملي چون ارتفاع و شيب منطقه است. علاوه بر اين با استناد به مدل ميانگين نزديك‌ترين همسايه، الگوي استقراري محوطه هاي ساساني اين منطقه تقريباً يكسان و به‌صورت خوشه اي است.