بررسي توليد و منشأ مهره هاي صدفي دوره نوسنگي بي سفال در تپه علي كش، دشت دهلران

افزايش شناخت انسان از محيط پيرامون و نيز برهمكنش هاي مختلف در دوره نوسنگي زمينه را براي تجارب جديد و توليد و پخش كالاها يا ايده هاي مختلف فراهم نمود. در غرب آسيا و به ويژه ايران، باستان شناسي نوسنگي همواره با محوريت شروع اهلي سازي و يكجانشيني جوامع بوده است؛ اما در دوره مورد نظر افزايش برهمكنش و تبادلات بين جوامع رخ داده كه در گسترش برخي از دست ساخته هاي ويژه مانند ابسيدين نمود يافته است. بر اين اساس، تاكنون اغلب پژوهشگران مبادله دوردست در اين دوره را مبتني بر محدوده پراكنش مصنوعات ساخته شده از ابسيدين مورد بررسي و بحث قرار داده اند. اين در حالي است كه اساساً طي شبكه هاي گسترده تبادلاتي، مواد و كالاهاي متعددي در بين جوامع پخش شده است. در اين ميان اشياء ساخته شده از صدف هاي دريايي اهميت و جايگاه ويژه اي در دوره نوسنگي دارند. طي كاوش اخير انجام يافته در تپه علي كش حجم بالايي از مهره هاي مختلف صدفي و سنگي در كنار تدفين هاي انساني مربوط به نيمه دوم هزاره هشتم ق.م. يافت شد كه بيشترين گونه آنها مربوط به نمونه هاي ريز «ديسكي شكل» است. مطالعات قبلي اين مهره ها را سنگي معرفي نموده بود؛ اما در نتيجه كاوش اخير در اين محوطه مشخص گرديد كه بسياري از اين مهره ها از جنس نوعي صدف دريايي موسوم به «چروك خاردار» با نام علمي  Spondylus  هستند. به نظر مي رسد اين مهره ها به صورت كالاي آماده از كرانه هاي خليج فارس به علي كش انتقال داده شده اند. شواهد لايه نگاري و نيز تحليل هاي ايزوتوپ انساني نشان از تحرك بالاي ساكنان محوطه دارند. اين موضوع زمينه ساز افزايش برهمنكش و تبادلات ساكنان محوطه با جوامع پيرامون بوده است. از اينرو، به نظر مي رسد پراكنش اين مهره ها طي شبكه هاي تبادلاتي و برهمنكش جوامع در دشت هاي پست جنوب غرب ايران به صورت غيرمستقيم از مبدأ (خليج فارس) تا مقصد (علي كش) بوده است. اهتمام اصلي مقاله حاضر توليد و منشأ مهره هاي صدفي دوره نوسنگي بي سفال در تپه علي كش، در دشت دهلران است.