شهر سيرجان يكي از مراكز شيشه گري جنوب شرق ايران در سده هاي اوليه اسلامي: طبقه بندي و گونه شناسي شيشه هاي شهر قديم سيرجان

محوطه تاريخي شهر قديم سيرجان كه در نزديكي شهر كنوني سيرجان و در استان كرمان قرار دارد، بقاياي شهري بازمانده از دورۀ ساساني و سده هاي اوليه اسلامي است كه در منابع تاريخي و جغرافيايي به عنوان مركز ايالت كرمان از آن نام برده اند. با توجه به اين‌كه اين شهر در سده هاي اوليه اسلامي به عنوان كرسي ايالت كرمان نقشي بسيار كليدي در تحولات سياسي، اقتصادي و فرهنگي جنوب‌شرق ايران بر عهده داشته، اما مطالعات باستان شناسي درباره اين شهر بسيار اندك است. در بررسي هاي باستان شناسي بهار سال 1397 در عرصه اين شهر، تعداد زيادي قطعات شيشه اي به دست آمد. هدف پژوهشي كه نتايج آن در نوشتار حاضر ارائه مي گردد آن بود كه علاوه بر طبقه بندي، گونه شناسي و گاهنگاري نسبي شيشه هاي محوطه شهر قديم سيرجان، به مقايسه اين داده ها با مناطق هم جوار در سده هاي اوليه اسلامي پرداخته و ويژگي هاي فني و تزئيني ساخت آن ها را مشخص كند. داده هاي اين پژوهش به روش هاي ميداني و اسنادي گردآوري و به شيوه توصيفي – تحليلي مورد ارزيابي قرار گرفته اند. نتايج پژوهش حاضر مشخص ساخت كه شيشه گري در شهر قديم سيرجان در سده هاي اوليه اسلامي بخصوص در حد فاصل سده هاي سوم تا پنجم ه.ق رونق فراوان داشته و مصنوعات شيشه اي مكشوفه از اين شهر از نظر فرم، فن ساخت و تزئينات متنوع هستند. به علاوه، با توجه به پراكندگي زياد جوش كوره در بخش صنعتي محوطه شهر قديم و كشف قطعاتي از سنگ شيشه و هم چنين قطعات فرآوري شده شيشه براي توليد ظروف، ترديدي نيست كه اغلب اين يافته ها در كارگاه هاي شيشه گري اين شهر توليد شده اند. در طبقه بندي و گونه شناسي معلوم گرديد كه محصولات شيشه ا ي اين شهر از نظر شكل، روش هاي ساخت و تزيينات با يافته هاي شيشه اي ساير نقاط ايران از جمله نيشابور، جرجان، شوش، جيرفت، غبيرا و حتي با نمونه هاي سوريه، عراق و ارمنستان شباهت بسيار دارند كه اين مي تواند مؤيد ارتباطات گسترده فرهنگي و تجاري سيرجان با مناطق مذكور باشد.