چندمعنايي فعل‌هاي «xesen» «انداختن» و «kæften» «افتادن» در كردي ايلامي از منظر معناشناسي شناختي

پديدۀ چندمعنايي به ظرفيت واژه ها در برخورداري از معاني مختلف مربوط مي شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسي چندمعنايي فعل «xesen» «انداختن»  و همچنين جفت لازم  «kæften» «افتادن» با بهره گيري از رويكرد معناشناسي شناختي است. رويكرد شناختي، زبان را به عنوان پديده اي ذهني معرفي مي كند. جهت تحليل چندمعنايي فعل «xesen» از نظريه هاي مقوله بندي، طرحواره هاي تصويري و استعاره در رويكرد شناختي بهره گرفته شده‌ است. داده هاي پژوهش از طريق مشاهده، مصاحبه و ثبت و ضبط گفتار روزمرۀ سخنگويان كردي ايلامي گردآوري شد. يافته ها نشان داد كه فعل«xesen» علاوه بر قالب مركزي «انداختن، فرونهادن»، قالب هاي معنايي «تقليل دادن»، «تحقير كردن»، «جابه جا كردن»، «قرار دادن» و «پرتاب كردن» را نيز داراست. يافته ها همچنين نشان داد كه فعل «kæften»، جفت لازم تمام معاني فعل «xesen» نيست. سخنگويان بر اساس نگرشي كه نسبت به پديده ها دارند و همچنين با بهره گيري از تجربه هاي عيني خود، مفاهيم انتزاعي مربوط به اين افعال را در قالب سه طرحوارۀ حجمي، حركتي و قدرتي، مفهوم‌سازي مي كنند. با توجه به ماهيت معنايي فعل هاي  «xesen»  و «kæften» طرحواره‌هاي حركتي، بسامد وقوع بالاتري دارد. چندمعنايي اين دو فعل در كردي ايلامي پديده اي نظام مند و قابل توضيح با بهره‌گيري از طرحواره هاي شناختي است.