عنوان مقاله :
پيوند بندالهاي اوراسيا اطلسشمالي با ماههاي تر و خشك فراگير در ايران
پديد آورندگان :
طولابي نژاد ، ميثم دانشگاه خوارزمي تهران - دانشكده علوم جغرافيايي , حجازي زاده ، زهرا دانشگاه خوارزمي - دانشكده علوم جغرافيايي - گروه اقليمشناسي , آر لوپو ، آنتوني دانشگاه ميسوري-كلمبيا - دانشكده خاك , سليقه ، محمد دانشگاه خوارزمي - دانشكده علوم جغرافيايي - گروه اقليمشناسي
كليدواژه :
سيستمهاي بندال , شاخص BI , ترسالي , خشكسالي , ايران
چكيده فارسي :
اين تحقيق با هدف بررسي ارتباط بلاكينگ هاي اوراسيا اطلس شمالي با ماههاي تر و خشك فراگير در ايران نوشته شد. دادههاي تحقيق شامل: بارش 43 ايستگاه سينوپتيك ايران، دادههاي ارتفاع ژئوپتانسيل تراز 500 و مؤلفههاي بلاكينگ از سال 1973 تا 2018 ميباشد. براي مطالعه بلاكينگها از شاخص بلاكينگ (BI) استفاده شد؛ و براي استخراج ماههاي خشك و تر نيز از شاخص ZSI استفاده شد. براي بررسي ارتباط مؤلفههاي بلاكينگ با خشكسالي و ترساليها نيز از همبستگي پيرسون و رگرسيون چند متغيره استفاده گرديد. نتايج بررسي دادههاي بارش نشان داد كه ماههاي خشك تقريباً 3 برابر بيشتر از ماههاي تر رخ داده است. نتايج نشان داد كه بلاكينگ ركس و بريده كمفشار بيشترين قدرت و شدت را در منطقه اطلس شمالي داشتهاند. بررسي ارتباط ماهانه مؤلفههاي بلاكينگ با ماههاي تر و خشك فراگير نشان داد كه ارتباط ماههاي تر با فراواني و شدت مستقيم و معنادار بوده است. با رشد فراواني و شدت بلاكينگ ترساليها نيز افزايش پيدا كردهاند؛ و هر زمان كه شدت و فراواني كمتر شده است. ترسالي نيز كاهش يافته و ماههاي خشك فراگير در ايران نيز رشد كردهاند. از لحاظ موقعيت مكاني نيز هسته بلاكينگ هاي تشكيل شده بين عرض 30 تا 55 درجه شمالي و طول 30 + تا 30 در منطقه اطلس بيشترين اثر را در ترسالي هاي فراگير ايران داشتهاند، چراكه تشكيل بلاكينگ ها در پهنه آبي انرژي و قدرت بيشتري براي تحت تأثير قرار دادن سرزمين ها در مسير خود دارند؛ اما هر زمان كه بلاكينگ ها در طول 50 تا 90 درجه شرقي شكل گرفته اند خشكي فراگير بيشتر شده است. نتايج آزمون رگرسيون چند متغيره بين مؤلفههاي بلاكينگ و ترسالي (خشكسالي) نشان داد كه اثر مؤلفههاي بلاكينگ بر ترسالي هاي ايران حدود 96 درصد و خشكسالي حدود 84 درصد بوده است.
عنوان نشريه :
جغرافيا و مخاطرات محيطي
عنوان نشريه :
جغرافيا و مخاطرات محيطي