آسيب‌شناسي نقش‌آفريني دانشگاه در پرورش شهروند مسئوليت‌پذيرو راه‌كارهاي بهسازي آن

زمينه و هدف: در جوامع امروزي، يكي از وظايف اصلي دانشگاه را بايد تربيت شهروندان مسئوليت‌پذيري بدانيم كه هم خود را عضوي از جامعه مي‌دانند و هم احساس خودارزشي مي‌كنند؛ شهرونداني كه بتوانند هنگام مواجهه با موقعيت‌هاي مسئله‌ساز آنها را حل كنند، در جامعه مسئوليت‌هاي مختلفي را بر عهده بگيرند و حضور فعال خود را در مشاركت اجتماعي نشان دهند. بر همين اساس، هدف از پژوهش حاضر، آسيب‌شناسي نقش‌آفريني دانشگاه در پرورش شهروند مسئوليت‌پذير و ارائه راه‌كارهاي مؤثر است. روش: پژوهش از لحاظ هدف كاربردي است و با رويكرد كيفي و روش تحليل محتوا اجرا شده است. مشاركت‌كنندگان اين پژوهش، مديران دانشگاه‌ها، استادان، صاحب‌نظران و متخصصان مرتبط با موضوع (شاغلان در دانشگاه‌ها، نهادها و سازمان‌هاي مرتبط) با مدرك تحصيلي دكتري و حداقل 15 سال سابقه خدمت بوده‌اند. براي نمونه‌گيري از روش هدفمند به شيوه گلوله برفي تا حد كسب اشباع نظري استفاده شد. يافته‌ها: بر اساس تجزيه‌وتحليل اطلاعات جمع‌آوري‌شده در مصاحبه‌ها با استفاده از كدگذاري باز و محوري، آسيب‌هاي مهم و اساسي مؤثر در كاهش اثرگذاري مديران دانشگاه‌هاي ج.ا.ا در تربيت شهروند مسئوليت‌پذير شناسايي شد كه عبارت‌اند از: گسترش بي‌رويه كمّي‌گرايي در توسعه دانشگاه‌ها و ضعف كيفيت‌گرايي؛ ضعف ارتباط دانشگاه، جامعه و صنعت و نظام نادرست ارتقاي استاد. افزون بر اين، راه‌كارهاي مهم و مؤثر براي دستيابي به هدف مدنظر نيز مشخص شد كه عبارت‌اند از: بازانديشي ارزش‌هاي نهادين دانشگاه؛ ايجاد سايت‌هاي آموزشي در سطح شهر با كمك ساير نهادهاي اجتماعي (شهرداري)؛ بازنگري كاركردهاي آموزش عالي توسط متخصصان و صاحب‌نظران علوم تربيتي. نتيجه‌گيري: به‌كارگيري راه‌كارهاي بهسازي نقش‌آفريني دانشگاه در تربيت شهروند مسئوليت‌پذير مي‌تواند با توليد و ترويج نظم پايدار و تقويت، تعميق و توسعه ارزش‌هاي دموكراسي در جامعه، زمينه و بستر توسعه پايدار را در كشور فراهم كند.