اوراق امتياز تسهيلات ابزاري براي درون‌ زايي و استقرار نرخ سود تعادلي

Privilege Sukuk As A Tool For Endogenous an‎d Equilibrium Profit Rates

درون‌ زايي يا برون‌ زايي پول و نرخ بهره از مباحث مهم در مكاتب اقتصادي و تعيين آن در نظام اقتصاد اسلامي نكته كليدي براي ديگبر موضوعات اقتصادي است. از طرف ديگر يكي از مشكلات نظام اقتصادي در بعضي كشورها تعيين دستوري نرخ بهره و ايجاد پديده سركوب مالي است. در بانكداري ايران نيز نرخ سود به‌صورت دستوري تعيين مي‌گردد. در اين نوشتار نشان داده مي‌شود كه در اقتصاد اسلامي نرخ سود درون‌زا است و تعيين دستوري نرخ سود مخالف با موازين اوليه فقهي است. در شرايط فعلي نظام بانكداري ايران الزامات آزادسازي نرخ سود وجود ندارد. از طرف ديگر يكي از ابزارهايي كه به‌صورت محدود در بانكداري ايران مورد استفاده قرار مي‌گيرد اوراق امتياز تسهيلات است. اين نوشتار نشان مي‌دهد كه گسترش استفاده از اوراق امتياز تسهيلات در بخش‌هاي مختلف اقتصادي و تشكيل بازار براي سپرده‌ها و تسهيلات بانكي، از طرفي باعث كشف نرخ سود تعادلي و استقرار آن مي‌گردد و از سوي ديگر اين امر با درون‌زايي نرخ سود و در نتيجه با مباني اقتصاد اسلامي تطابق دارد. بدين منظور فرآيند اين ابزار تشريح و تطبيق آن با موازين فقهي مورد بررسي قرارگرفته است. نتايج اين مقاله نشان مي‌دهد گسترش اوراق علاوه بر استقرار نرخ سود تعادلي درون‌زا به حذف يا كاهش فساد بانكي در اعطاي تسهيلات، محدود كردن قدرت بانك در تعيين نرخ سود، تسهيل نظارت و كنترل بانك مركزي و واكنش خودكار نرخ سود به شرايط اقتصادي منجر مي‌گردد.

Endogenous or exogenous money and interest rates are important issues in economic schools and its determination in the Islamic economic system is a key point for other economic issues. In some countries, regulatory and non-market setting of interest rates is one of the problems that leads to financial repression. In an Islamic economy, the profit rate is endogenous and non-market determination is contrary to jurisprudence and Sharia law. However, profit rate liberalization requires conditions that are not currently available in the Iranian banking system. This article tries to show that the expansion of Privilege Sukuk to different sectors, which are used in a limited way in the Iranian banking system, and the formation of a market for it can create the ground for the discovery and application of equilibrium profit rate in the banking system. Describing and jurisprudential examination of Privilege Sukuk shows that these sukuk are an efficient as well as legitimate Islamic financial instrument. As a result, in addition to establishing an endogenous equilibrium profit rate, the expansion of Privilege Sukuk leads to the elimination or reduction of bank corruption, limitation of bankchr('39')s power on profit rates, facilitates the supervision and control of the central bank and to response automatically to economic conditions.