آموزه‌هاي اخلاقي در شعر عصر ساماني

سامانيان نخستين سلسله ايراني پس از اسلام هستند كه به‌صورت جدي در پرورش شعر و ادبيات فارسي كوشيدند از معروف‌ترين شاعران اين دوره مي‌توان به رودكي، شهيد بلخي، دقيقي، ابو شكور و كسايي، رابعه، ربنجني اشاره كرد. از مضامين پركاربرد در آثار ادبي عصر ساماني، اخلاق و موضوعات اندرزي است كه در اين دوره بدان توجه زياد شده است. پرداختن به آموزه‌هاي اخلاقي در شعر اين دوره مي‌تواند مخاطب را نسبت به مردم و اخلاق آنها در دوره ساماني آگاه كند. ازآنجاكه تاكنون كاري جدي در مورد آموزه‌هاي اخلاقي در خصوص شاعران اين عصر كه اغلب شاعران بي ديوان هستند صورت نگرفته اين پژوهش ضروري به نظر مي‌رسد. از مقاله حاضر به بررسي برخي از مباحث چون عدالت، دانش‌اندوزي، خرد، صبر، بخشش و بخشايش، آزادمنشي و مناعت طبع و ... با رويكرد توصيفي تحليلي پرداخته است و به اين نتيجه دست‌يافته است كه شاعران اين عصر به بيان مضامين اخلاقي تلاش كرده‌اند اين دوره فقر ناپسند شمرده‌شده، در عوض دريافت هدايا به شخص مظطر وام پرداخت مي‌شود واقعيت‌گرايي سبب توصيفات جزييات طبيعت يا واقعيات حالات جسمي شاعر در شعر اين دوره مشاهده مي‌شود و خردورزي به‌جاي خرافه در اشعار عده‌اي از سرايندگان به‌ويژه در اشعار ابو شكور با بسامد فراوان ديده مي‌شود.