واكاوي مؤلفه‌ها و اركان تحولات ديني اجتماع از منظر قرآن كريم

Analysis of the components and pillars of religious developments in society from the perspective of the Holy Quran

دين به عنوان يكي از مهم‌ترين و پرسابقه‌ترين نهادهاي بشري همواره، در رابطه‌اي متقابل با نظام‌هاي اجتماعي بوده است. به گونه‌اي كه از اين نظام‌ها تأثير پذيرفته و بر آن‌ها تأثير نهاده است. رهيافت ديني جوامع و تحولات دينداري آن‌ها كه در سبك‌هاي مختلف ديني نمود مي‌يابند، نمونه‌اي بارز از اين روابط متقابل است. تحولات دينداري بر مبناي الگوي نظري «گي‌روشه» مبتني بر سه ركن عوامل، شرايط و كارگزاران تغيير است. اين مقاله بر آن است تا با بهره گيري از روش تحليل محتواي كيفي به مطالعه‌ي نقش اركان سه گانه ياد شده در تحولات دينداري از منظر قرآن كريم بپردازد. يافته‌هاي به دست آمده مؤيد آن است كه در قرآن كريم «عوامل» از جمله جمعيت، زيربناي اقتصادي و ارزشها به وسيله كنش اثرگذار خود زمينه تغييرات دينداري را به وجود مي‌آورند و «شرايط»، در ميزان به فعليت رسيدن «عوامل» نقش مهمي ايفا مي‌كنند. كارگزاران و نخبگان هم از طريق «تصميم‌گيري» و «الگوسازي» در تغييرات دينداري سهيمند و در برخي موارد مي‌توانند از طريق جريان‌سازي، تغييرات دينداري را به سمت دلخواه خود هدايت كنند. نتيجه اينكه در يك تغيير دينداري، هر سه عنصر با هم سهيمند اما «شرايط» مي‌تواند آن دو عنصر را متأثر از خود سازد.

Religion, as one of the most important and long-standing human institutions, has always been in interaction with social systems. In such a way that these systems have been influenced and have been influenced. The religious approach of societies and the changes in their religiosity, which are manifested in different religious styles, are clear examples of these reciprocal relations. Religious developments are based on the theoretical model of "gyro" based on the three pillars of factors, conditions and agents of change. This article intends to study the role of the three pillars mentioned in the developments of religiosity from the perspective of the Holy Quran by using the method of qualitative content analysis. The findings confirm that in the Holy Qur'an, "factors" such as population, economic infrastructure and values, through their effective action, create the ground for changes in religiosity. an‎d "conditions" play an important role in the actualization of "factors". Agents and elites also contribute to religious change through "decision-making" and "modeling", and in some cases can direct religious change to their liking through streamlining. The result is that in a change of religiosity, all three elements share, but "circumstances" can affect those two elements.