روششناسي پژوهش مرور مفهومي در نظام سلامت

زمينه و هدف: مرور مفهومي يك روش خلاقانه پژوهشي براي توليد دانش جديد در زمينه يك مفهوم مبهم و پيچيده است كه به تبيين و شفاف‌سازي مفهوم، اجزاي آن و ارتباطش با مفاهيم مرتبط كمك مي‌كند. مطالعه حاضر با هدف تبيين روش‌پژوهش انجام مطالعه مرور مفهومي در نظام سلامت انجام شد. روش بررسي: اين مطالعه با روش مرور حيطه‌اي در بازه زماني مهر 1400 تا آذر 1400 در دانشگاه علوم پزشكي تهران انجام شد. مقالات مرتبط با روش‌پژوهش مرور مفهومي در بازه زماني 1950 تا 2021 ميلادي در پايگاه‌هاي اطلاعاتيPubMed ، Scopus، Embase، Science Direct و موتورهاي جست‌وجوگر Googleو Google Scholar جست‌وجو و جمع‌آوري شدند. در نهايت، تعداد 83 مقاله براي بررسي نهايي انتخاب و با روش تحليل روايتي تحليل شدند. يافته‌ها: مطالعه مرور مفهومي يك روش پژوهش نظام‌مند، علمي و عيني است كه با تحليل، تركيب و تفسير يافته‌هاي مطالعات اوليه و ثانويه به شناسايي و تبيين ابعاد، اجزا، ويژگي‌ها و كاربردهاي يك مفهوم خاص و تعريف آن كمك مي‌كند. يك پروتكل اجرايي براي مرور مفهومي معرفي شد كه شامل هشت گام انتخاب مفهوم، تعريف معيارهاي ورود و خروج، انتخاب پايگاه‌هاي اطلاعاتي و استراتژي جست‌وجو، انتخاب و گزارش مطالعات با استفاده از فلوچارت، ارزشيابي اعتبار مطالعات انتخاب شده، استخراج اطلاعات مربوط به تعريف، اجزا، پيش‌نيازها، پيامدها و معيارهاي ارزشيابي مفهوم از مطالعات انتخاب شده، تركيب داده‌هاي مطالعات و توسعه مدل مفهومي و نتيجه‌گيري از يافته‌هاي سنتز شده است. همچنين ساختار نگارش و ارزشيابي مطالعات مرور مفهومي بيان شدند. نتيجه‌گيري: مرور مفهومي با شناسايي عناصر و اجزاي يك مفهوم پيچيده و پيش‌نيازها و پيامدهاي آن و برقراري ارتباط منطقي بين آن‌ها به توسعه تئوري‌هاي موجود كمك بسيار زيادي مي‌كند.