شناسايي عوامل موثر بر آسيب‌پذيري سيلاب شهري بندرعباس با تاكيد بر مديريت رواناب شهري

Identifying the Factors Affecting Urban Flood Vulnerability in Bandar Abbas with Emphasis on Urban Runoff Management

در اين مطالعه، به بررسي آسيب پذيري سيلاب شهري بندرعباس با استفاده از شاخص‌هاي وضعيت اقتصادي ـ اجتماعي، تراكم شهري، تراكم جمعيت و كيفيت ساختمان و روش تاپسيس -سلسله مراتبي پرداخته شد. از اين‌رو در ابتدا وزن و اهميت شاخص‌ها براساس نظرات كارشناسي و روش تحليل سلسله مراتبي تعيين گرديد. سپس آسيب‌پذيري شهر در برابر سيل با استفاده از روش تاپسيس محاسبه گرديد. محدوده موردمطالعه به 5 بلوك شهري تفكيك، و سپس ماتريس تصميم‌گيري با توجه به 5 بلوك و 4 شاخص تشكيل گرديد. در نهايت نقشه نهايي آسيب پذيري سيل شهري بندرعباس در نرم افزار ArcGIS تهيه گرديد. نتايج تحليل آسيب‌پذيري نشان داد كه عامل تراكم جمعيت با وزن 306/0 داراي بيش‌ترين اهميت است. در نهايت، تحليل جامع آسيب پذيري سيل بندرعباس اثبات كرد كه بخش‌هاي جنوبي و مركزي اين شهر و بلوك شهري شماره 5، داراي آسيب پذيري بالاتري بوده و اين بخش‌ها براي مديريت رواناب شهري و آبگرفتگي در اولويت بالايي هستند. تراكم جمعيت بالا مي تواند از علل آسيب پذيري اين منطقه در برابر سيل باشد. توسعه‌ي فضاي سبز و افزايش ظرفيت سيستم جمع‌آوري رواناب خيابان‌ها، از جمله اقدامات مهم براي كاهش آب‌گرفتگي شهري است. هم‌چنين توزيع مكاني تراكم جمعيتي و تراكم شهري در بندرعباس، نامتوازن بود و اين موضوع بايد در برنامه‌هاي مديريتي اين شهر لحاظ شود تا ميزان تمركز جمعيتي در مناطق داراي آسيب پذيري زياد كاهش يابد.

In this study, the flood vulnerability of Bandar Abbas was investigated using the indicators of socio-economic status, urban density, population density and building quality and TOPSIS-hierarchical method. Therefore, at first, the weight and importance of the indicators were determined based on expert opinions and hierarchical analysis method. Then the vulnerability of the city to floods was calculated using the TOPSIS method. The study area was divided into 5 urban blocks, and then the decision matrix was formed according to 5 blocks and 4 indicators. Finally, the final map of Bandar Abbas urban flood vulnerability was prepared in ArcGIS software. The results of vulnerability analysis showed that the population density factor with a weight of 0.306 is the most important. Finally, the comprehensive analysis of Bandar Abbas flood vulnerability proved that the southern and central parts of the city and urban block No. 5 have higher vulnerabilities and these parts are a high priority for urban runoff and flood management. High population density can be one of the reasons for the vulnerability of this region to floods. The development of green space and increasing the capacity of the street runoff collection system are among the important measures to reduce urban flooding. Also, the spatial distribution of population density and urban density in Bandar Abbas was unbalanced and this issue should be considered in the management plans of this city to reduce the concentration of population in areas with high vulnerability.