خوانش آيزيا برلين و ديويد وست در باب مباني هستي شناختي آزادي مثبت در انديشة اسپينوزا

Berlin and West Reading on the Ontological Foundations of Positive Freedom in Spinoza's Thought

آيزيا برلين و ديويد وست از جمله فيلسوفان سياسي هستند كه به تحليل مفهوم آزادي مثبت در انديشة اسپينوزا پرداخته ­اند. آن­ها در تلاش براي تبيين معناي آزادي مثبت در انديشة اسپينوزا تفاسير و بينش ­هاي متفاوتي را اتخاذ كرده ­اند و به نتايج متفاوتي هم رسيده ­اند. برلين در مقالة دو مفهوم از آزادي، رسالة الهي ­سياسي اسپينوزا را منشأ دفاع از اصالت اقتدار و ناديده گرفتن آزادي­ هاي فردي قلمداد مي­ كند. در حالي­كه وست با نگرشي جامع ­تر به دفاع از انديشة سياسي اسپينوزا برخاسته است، و با تحليل وسيع ­تري از ابعاد مفهوم آزادي مثبت (هستي­ شناختي، اخلاقي و سياسي) در انديشة اسپينوزا معتقد است كه لزوماً آزادي مثبت به اقتدارگرايي مستبدانه ­اي منجر نمي­شود كه برلين عموماً آن را به نظريه هاي سياسي عقل­ گراياني چون افلاطون، فيشته و هگل نسبت مي­ دهد. پرسش­ هاي راهبر ما در اين مقاله عبارتند از: خوانش اسپينوزا از آزادي چگونه منجر به دو رهيافت و نتيجة متفاوت از سوي برلين و وست شده است؟ تا چه حد نقدهاي برلين به آزادي مثبت اسپينوزا مبني بر وجوه مقتدرانة آن وارد است؟ وست چگونه بر اساس مباني هستي­ شناختي و اخلاقي در انديشة اسپينوزا، آزادي مثبت را نه در مقابل آزادي منفي، بلكه مكمل آن مي­ داند؟ پيشنهاد نهايي اين است كه اگرچه خوانش برلين دربارة آزادي مثبت در انديشة اسپينوزا از برخي وجوه صادق است، اما از رويكردي تقليل­ گرايانه برخوردار است كه در آن تنها بر برخي از مواضع اسپينوزا در رسالة الهي سياسي تمركز دارد. اين در حالي است كه خوانش وست به دليل توجه به ابعاد مختلف اخلاقي، هستي­ شناختي و سياسي واقع­ بينانه ­تر و جامع ­تر است.

Berlin and West are the political philosophers who have analyzed the concept of positive freedom in Spinoza's thought. In trying to explain the meaning of positive freedom in Spinoza's thought, they have adopted different interpretations and insights and have reached different results. Berlin in his paper two concepts of freedom considers Spinoza's theological political treaties as root of the defense of the authoritarian and the disregard for individual liberties. While West has taken a more comprehensive approach to defending Spinoza's political thought, and with a broader analysis of the dimensions of the concept of positive freedom (ontological, ethical, and political) in Spinoza's thought, he believes that positive freedom does not necessarily lead to authoritarianism that Berlin attributes it to the political theories of rationalists such as Plato, Fichte and Hegel. In the present article, while explaining the arguments of these two thinkers about the concept of positive freedom, we will explain how true Berlin's accusations against Spinoza's political thought are. The final proposition is that Berlin's views on positive freedom stem from a reductionist approach and an incomplete reading of the concept of positive freedom in Spinoza's thought, focusing only on some of Spinoza's positions in the theological political treatise. However, the West reading is more realistic and comprehensive due to its attention to various ethical, ontological, and political dimensions.