پديد آورندگان :
زارعي، فخري دانشگاه شهركرد - گروه زبان و ادبيات فارسي , موسوي، كاظم دانشگاه شهركرد - گروه زبان و ادبيات فارسي , محمدي آسيابادي، علي دانشگاه شهركرد - گروه زبان و ادبيات فارسي
كليدواژه :
ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ , زال , ﻣﺰﻟﻮ , ﺧﻮدﺷﮑﻮﻓﺎيي
چكيده فارسي :
بررسي و پژوهش در حوزة ادبيات، در ارتباط با علوم مختلف ازجمله روانشناسي، جامعه شناسي، تاريخ، زبانشناسي و... نشاندهندة قابليت هاي چندگانة گسترة ادبيات است. در ميان علوم مختلف، روانشناسي رابطة تنگاتنگي با ادبيات دارد و ميتوان آن را در تحليل آثار ادبي به كار برد. از ميان شاخه هاي متعدّد آن، روانشناسي شخصيّت ابزار مناسبي براي بررسي شخصيّتهاي داستاني است. در ميان نظريات متعدّد شخصيّت، الگوي هرمي آبراهام مزلو، روانشناس انسانگراي امريكايي، شاخص و فرايندي است كه ميتوان از آن در بازشناسي شخصيّتها استفاده كرد. اين هرم، الگوي مناسبي براي شناخت ويژگيهاي انسان كمالطلب و خواستارِ تحقّق خود، در متون ادبي است. آنچه از فرايند اين نظريه بر روي شخصيّتها و تبيين جايگاه آنها مهم به نظر ميآيد، جنبة تعليمي و الگويي و تربيتي آن است. اينكه شخصيّتِ به كمال رسيده و خودشكوفا چه آموخته ها و تجربياتي كسب كرده است، از جنبة شاخص هاي تربيتي و اخلاقي بسيار مهم مينمايد. از بين آثار مختلف ادبي، شاهنامة فردوسي از آثار انسانگراست؛ نژاد، گوهر، هنر و خرد، چهار عنصري است كه به تأكيد فردوسي ميتواند فرد را در ذهن و عمل به تكامل برساند. انسان در شاهنامه از واقعيت و فراواقعيت، تعقّل و تعهّد و در كلامي گسترده، خرد و اسطوره برخوردار است. خويشكاري شخصيّتهاي شاهنامه زمينهاي است كه ميتواند در شناسايي مرتبة انساني آنها كمك كند. بازشناخت رواني و شخصيّتي آنها و اينكه آيا با بررسي روانشناختي شخصيّتها ميتوان به شناخت ديگر از آنها رسيد، پرسش محوري اين پژوهش است. اين پژوهش به شيوة توصيفيتحليلي مي‌كوشد تا نشان دهد در ميان شخصيّتهاي متعدّد اين اثر، زال ميتواند مصداق فرد خودشكوفا در نظرية مزلو باشد. او از شخصيّتهاي برجستة شاهنامه است كه از ويژگي كامل پيوند خرد و اسطوره برخوردار است و توانسته است به مرحلة خودشكوفايي برسد. يافتة مهم اين جستار آن است كه زال الگوي خواستاران تحقّق خود است و شخصيّت اسطورهاي ـ حماسي او داراي ويژگيهاي افراد اخلاق مدار و خودشكوفاست. از ويژگيهاي او، ادراك روشن از واقعيات، مسئله مداري، فرهنگ ناپذيري، خودانگيختگي، خوي مردم گرايي، پذيرش ديگران، خود و طبيعت است.
چكيده لاتين :
Research in the field of literature, in connection with various sciences such as psychology, sociology, history, linguistics, etc., shows the multiple capabilities of literature. Among the various sciences, psychology is closely related to literature and can be used in the analysis of literary works. Among its many branches, personality psychology is a suitable means for examining fictional characters. Among the various theories of personality, the pyramid model of Abraham Maslow, the American humanist psychologist, is an indicator and a process that can be used to identify personalities. This pyramid is a suitable model for recognizing the characteristics of an idealist and seeks his realization in literary texts. Among the various literary works, Ferdowsi's Shāhnāmeh is one of the idealistic works. Race, essence, art, and wisdom are four elements that, according to Ferdowsi, can develop a person's mind and action. Man possesses reality and surreal, intellection and commitment, and in a broad sense, wisdom and myth. The characters' selves of Shāhnāmeh is a realm that can help identifying their human status. The central question of this research is the psychological and personality recognition of the characters and whether other psychological knowledge of the characters can be reached by psychological study. The present descriptive-analytical study seeks to show that among many characters in this work, Zāl can be an example of a self-fulfilling person in Maslow's theory. He is one of the prominent characters of Shāhnāmeh who can entirely connect wisdom and myth and is able to reach the stage of self-actualization. The significant finding of this paper is that Zāl is the model of those who seek their realization, and his mythical-epic character has the characteristics of self-fulfillment. His characteristics include a clear perception of reality, problem-solving, negative culturalism, spontaneity, populist temperament, acceptance of others, self and nature.
