پديد آورندگان :
اكبري زاده، حمزه دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت - گروه زبان و ادبيات فارسي، جيرفت، ايران , اصفهاني عمران، نعمت دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت - گروه زبان و ادبيات فارسي، جيرفت، ايران , طبسي، حميد دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت - گروه زبان و ادبيات فارسي، جيرفت، ايران
كليدواژه :
ﺳﻌﺪي , رﺑﺎﻋﯿﺎت , ﺑﻨﯿﺎن ﻫﺎي ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ , ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﻓﻠﺴﻔﯽ ـ اﺧﻼقي
چكيده فارسي :
بسامد بسيار چند مضمون اخلاقي در متن، بيانگر بنيان‌هاي تعليمي در تفكّر نويسندۀ آن است. بنيان‌هاي تعليمي در قالب‌هاي ادبي منسجم و كوتاه مانند رباعي نمايان‌تر است؛ زيرا شاعر مي‌كوشد با مختصرترين فرم انديشگاني، براي تأثيرگذاري بيشتر، تفكّرات پندآموز خود را به تصوير بكشد. سعدي از شاعران جامع‌الاطرافي است كه در قالب‌هاي متعدد شعري ازجمله رباعيات، دغدغه‌هاي تعليمي‌اش را بيان كرده است. اين دغدغه‌ها و بنيان‌هاي تعليمي در رباعيات سعدي، به‌دليل ايجاز و اختصار فرمي و ساختاري نسبت‌به ديگر آثار وي نمود بارزتري دارد. اين پژوهش از اين نظر اهميت و ضرورت دارد كه در پژوهش‌هاي ادبي كمتر به تحليل رباعيات تعليمي سعدي پرداخته شده است؛ نيز رباعياتْ ظرفيّت ويژه‌اي براي دستيابي به بنيان‌هاي تعليمي سعدي دارد؛ بر اين اساس در اين مقاله تلاش شده است با روشي توصيفي و تحليلي، بنيان‌هاي تعليمي رباعيات سعدي بررسي شود كه البته تا به‌حال واكاوي نشده است. مضامين متعددي ازجمله مرگ، بي‌اعتباري دنيا، عشق، جبر، اختيار، عدالت و اخلاقيات (تذكرات خاص رفتاري)، ژرف‌ساخت تعليمي رباعيات سعدي را تشكيل مي‌دهد. فهم و درك اين مضامين تعليمي نيازمند طبقه‌بندي و نگاهي تبارشناسانه است تا بتوان به خاستگاه فكري و عقيدتي شاعر دست يافت. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه بنيان‌هاي تعليمي در رباعيات سعدي، متأثّر از انديشه‌هاي فقهي و كلامي دوران خود و انديشه‌هاي فلسفي ايران باستان بوده و شاعر بنابر اوضاع نابسامان اجتماعي عصر خود به سرودن رباعيات پندآميز و تعليمي پرداخته است تا بتواند مجموعه‌اي از كنش‌هاي نيك اخلاقي را به مخاطب تعليم دهد.
چكيده لاتين :
The high frequency of some ethical themes in the text indicates the educational foundations in the author's thinking. Didactic foundations are more ostensible in a coherent and short literary form like quatrains, because the poet tries to depict his instructive thoughts with the shortest form of thought, in order to be more effective. Saadi is one of the poets who has portrayed his didactic concerns in various forms of poetry, including his quatrains. These concerns and didactic foundations are more pronounced in Saadi's quatrains than in his other works due to the brevity of form and structure of the quatrains. Doing this research could be significant and necessary because literary researches did not paid enough attention to Saadi's didactic quatrains. Furthermore, the quatrains have a special capacity to find Saadi's didactic foundations. Accordingly, in this article, an attempt has been done to examine in a descriptive and analytical manner, the didactic foundations of Saadi's quatrains, which have not been explored so far. Numerous themes, including death, unreliability of the world, love, predestination, free will, justice, and morality (special behavioral hints), form the profound didactic structure of Saadi's quatrains. Understanding these didactic themes requires classification and genealogical view to discover the intellectual and ideological origin of the poet's thoughts. The research findings show that the didactic foundations in Saadi's quatrains are influenced by the jurisprudential and theological ideas of his time and the philosophical ideas of ancient Iran. In fact, the poet composed his quatrains according to the unsettled situation of the society of his time. He has given didactic and instructive quatrains, so that he can teach the audience a set of moral good deeds.
