كليدواژه :
ادﺑﯿﺎت ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ , ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ , آﻣﻮزه ﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ و ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ , ﻣﺜﻨﻮي ﺻﻔﺎت اﻟﻌﺎﺷـﻘﯿﻦ , هلالي جغتايي
چكيده فارسي :
هلالي جغتايي از سرايندگان برجستۀ شعر فارسي در اواخر قرن نهم و اوايل قرن دهم هجري است كه افزون‌بر غزليات لطيف عاشقانه، منظومه‌هاي عاشقانه و عارفانۀ درخور توجهي نيز از او به يادگار مانده است. يكي از اين منظومه‌ها، مثنوي صفات‌العاشقين است كه در 1237 بيت و در قالب بيست باب سروده شده است. در اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي، مثنوي صفات‌العاشقين هلالي ازنظر پيوند با نوع ادبي تعليمي و كاربرد آموزه‌هاي اخلاقي و تعليمي بررسي و تحليل شده است. دستاورد پژوهش گوياي اين است كه منظومۀ صفات‌العاشقين سرشار از مفاهيم اخلاقي و تعليمي است؛ تاجايي‌كه از مجموع ابيات اين منظومه، 893 بيت (72 درصد) در تمجيد و توصيۀ فضيلت‌ها و نكوهش و نهي از رذيلت‌هاي اخلاقي آمده است. قناعت، كم‌خوابي و كم‌خوردن، ادب، سخاوت، صبر، عزلت و از غوغاي خلايق رَستن، كم‌گويي، احسان، وفا، همت، شُكر، شجاعت، صدق و راستي، تواضع، حيا، ناپايداري دنيا و ترك آن و خُلق خوش، موضوع‌هاي اخلاقي و تعليمي هفده‌گانه‌اي است كه هلالي در مثنوي صفات‌العاشقين از آن‌ها سخن رانده است. نكتۀ تأمل‌برانگيزي كه در بطن برخي از اين موضوعات ديده مي‌شود، نمود نگرش عرفاني و صوفيانه است.
چكيده لاتين :
Badriddin Hilali is one of the brilliant poets of late 9th century A.H. and early 10th century A.H., who in addition to his romantic lyrics, has brilliant romantic and mystical collections. Sefat-el Ashaqin is one of these collections which has been composed of 1237 verses in 20 sections. Being a kind of descriptive-analytic one which has been carried out by applying library resources, the current study aims at analyzing Sefat-el Ashaqin and the way it is linked to didactic literature and its applying of didactic and moral doctrines. The findings reveal that Sefat-el Ashaqin is replete with of didactic and moral contents. 893 verses (%72) out of all verses are devoted to praising, advising virtues, refusing and forbidding moral vices, contentment, not sleeping and eating too much, politeness, generosity, patience, isolation from people’s commotion, silence, kindness, loyalty, effort, gratitude, bravery, truth and honesty, humility, modesty, world instability and separation from the world, and moral and didactic doctrines. These are the seventeenth subjects which Badriddin Hilali has discussed in Sefat-el Ashaqin. Mystical attitude is also another notable issue which is seen in some of these subjects.
Didactic literature, Persian literature, Moral and Didactic Doctrines, Masnavi Sefat-el Ashaqin, Badriddin Hilali
