بازآفريني شهري در چارچوب پروژه هاي محرك توسعه شهري (مطالعه موردي: محله‌هاي سنگ‌سياه، قلعه‌محمود و هارونيه در شيراز، كرمان و اصفهان)

Urban Regeneration in the Context of Urban Development Stimulus Projects (Case Study: Sangsiah, Qalam Mahmoud and Haruniyeh Neighborhoods in Shiraz, Kerman and Isfahan)

مقدمه: پيش از انقلاب صنعتي و رشد شهرها، محلات شهري رشدي بطئي و پيوسته داشتند و ضمن حفظ ارزش‌هاي طبيعي، اجتماعي و كالبدي خود، به نيازهاي نسبتا ثابت ساكنان خود پاسخ مي­ دادند. با رشد شتابان در كلان ­شهرهاي ايران، بافت­ هاي قديمي و سكونت­گاه هاي كهن و محله­ ها مورد تهديد واقع شدند و نياز به مرمت شهري و بازآفريني بافت­ هاي قديمي بيش­تر از گذشته احساس شد. توسعه شهري با توجه به دو رويكرد توسعه دروني و مرمت شهري بافت­ هاي فرسوده، سعي در احيا و بازگرداندن حيات شهري به عرصه­ هاي ناكارآمد داشته است. در راستاي تسهيل اين روند و توجه به پيوند بافت ­هاي قديمي با توسعه شهري، برنامه ­ريزي و اجراي پروژه­ هاي محرك توسعه به عنوان يكي از راهبردهاي به كار گرفته شده جهت فراهم كردن بسترهاي لازم براي حضور ساكنان و مالكان مورد توجه واقع شد. روش: بافت كهن شهرهاي كرمان، شيراز و اصفهان به ويژه محدوده­ هاي محله­ هاي قلعه ­محمود، سنگ­ سياه و هارونيه­ افزون بر اين كه بازتاب­كننده تاريخ توسعه و تحولات فرهنگي در گذر زمان هستند آثاري شاخص از فرهنگ و تمدن كشور را در مقياس ملي و جهاني در خود جاي داده­اند، اين پژوهش به لحاظ هدف كاربردي بوده و رويكرد روش­شناسي آن نيز كيفي، كمي، تركيبي است. منابع پژوهش، منابع اسنادي، كتابخانه ­اي و مشاهدات ميداني و پرسش‌نامه مردمي (تحليل در قالب نرم ­افزار SPSS) است. نتيجه­ گيري: نتايج پژوهش در سه محله سنگ­ سياه، قلعه­ محمود و هارونيه؛ نشان داد كه 1) پروژه­ هاي محرك توسعه در بافت تاريخي شهري موجب تقويت احساس امنيت مي‌شوند، 2) مهم­ترين عامل عدم احساس امنيت در بافت فرسوده، شكل و ساختار كالبدي نامطلوب بافت است و 3) مي‌توان با رويكرد محرك توسعه به عنوان بينشي كامل و يكپارچه به احيا و بازآفريني محله و نيز حفظ ارزش ­هاي تاريخي و كالبدي آن در جهت تبديل محله به يك مكان زيستي هماهنگ با زندگي امروزي و مطابق با شخصيت و هويت تاريخي دست پيدا كرد.

Introduction: Prior to the Industrial Revolution and the growth of cities, urban neighborhoods grew slowly and steadily, while maintaining their natural, social, and physical values, and responding to the relatively constant needs of their inhabitants. With the rapid growth of Iran's metropolises, old textures and ancient settlements and neighborhoods were threatened, and the need for urban restoration and re-creation of old textures was felt more than ever. Urban development has tried to revive and restore urban life to inefficient areas due to the two approaches of internal development and urban restoration of worn-out structures. In order to facilitate this process and pay attention to the connection of old contexts with urban development, planning and implementation of development stimulus projects was considered as one of the strategies used to provide the necessary conditions for the presence of residents and owners. Method: The ancient texture of the cities of Kerman, Shiraz and Isfahan, especially the neighborhoods of Qala-e-Mahmoud, Sang-e-Siah and Haruniyeh neighborhoods, in addition to reflecting the history of development and cultural developments over time, are significant works of culture and civilization of the country. Nationally and globally, this research is applied in terms of purpose and its methodological approach is qualitative, quantitative, combined. Research sources are documentary sources, libraries and field observations and a popular questionnaire (analysis in the form of SPSS software). Conclusion:Research results in three neighborhoods of Sangsiah, Qalam Mahmoud and Haruniyeh; Showed that 1) development stimulus projects in the historical urban context strengthen the sense of security, 2) the most important factor in the lack of sense of security in the worn texture is the undesirable physical shape and structure of the texture, and 3) can be approached The stimulus of development, as a complete and integrated vision, achieved the revitalization and re-creation of the neighborhood as well as the preservation of its historical and physical values in order to turn the neighborhood into a living place in harmony with modern life and in accordance with historical character and identity.