كليدواژه :
اﻟﮕﻮي وارن , ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪﺳﺎزي , زﺑﺎن ﮐُﺮدي , ﮐُﺮدي ﻣﯿﺎﻧﻪ , ﺗﺎﺑﻮ
چكيده فارسي :
يكي از بحث‌هاي جامعه‌شناسي زبان، تابوهاي زباني است كه در هر زباني، درجات مختلفي از محدوديت و ممنوعيت را براي گويش وران آن زبان رقم ميزند. بر همين اساس كاربران زبان بنا به انواع تعهد، نگراني يا ضرورت نظم اجتماعي، با وجوهي از روشها از به‌كارگيري واژگان و تعابير تابو طفره مي‌روند؛ از اين شگرد با تعابيري همچون خوشايندسازي يا حسنتعبير ياد ميشود. در اين نوشتار به شيوۀ توصيفي- تحليلي، وجوه خوشايندسازي در زبان كُردي ميانه با تكيه بر الگوي مشهور به «مدل وارن» طبقه بندي، دلالت يابي و تفسير شده است. نتيجه نشان ميدهد كه بنا به بافت اجتماعي- فرهنگي حاكم بر فضاي تعاملي گويشوران كُردي ميانه، تابوهاي زباني عمدتاً شامل موضوعات اخلاقي، ديني، سياسي و عرفي است كه وجه جنسي و جسماني تابوها كه ذيل امر اخلاقي و عرفي است، بيشتر از بقيه به چشم مي آيد. بر همين حسب گويش وران مذكور با گرايش به انواع شگردهاي طفره با ساخت هاي معنايي و صوري به خوشايندسازي زباني روي آورده‌اند كه در اين ميان به‌كارگيري شگردهاي استعاره، مجاز، واژگان مبهم، عبارات اشارهاي، هم معنايي، وام‌واژه، واژگان خنثي‌كننده بنا به ماهيت خاص خود، بيشتر در ميان آنها رواج دارد. در مواردي نيز بنا به يكي از وجوه خوشايندسازي يعني تضاد معنايي كنش اجتماعي بزرگي همچون تغيير نام شش روستا اتفاق ميافتد. فراتر از شكل و كمّيت شگردهاي مذكور، خوشايندسازي زباني به مثابۀ نوعي دوري از خشونت زباني، ايجاد امنيت و همدلي و در نهايت درك حضور ديگريست كه گويش وران زبان كُردي ميانه هم بنا به عقبۀ اجتماعي و فرهنگي خود بدان دست يازيده اند.
چكيده لاتين :
One of the topics in the sociology of language is the linguistic taboo, which imposes varying degrees of restriction and prohibition on the speakers of each language. Accordingly, language users avoid using taboo words and expressions by applying methods regarding the types of commitment, concern, or necessity of social order, which is called euphemism. The present study adopted a descriptive-analytical approach to classify, signify, and interpret aspects of euphemism in Central Kurdish based on the Warren model. According to the socio-cultural context of the Central Kurdish speakers, the result showed that linguistic taboos mainly include moral, religious, political, and customary issues, and the sexual and physical aspects were more prominent. Therefore, Central Kurdish speakers tended to construct different avoiding techniques to euphemize the linguist taboos by using semantic and formal constructions. Due to their specific nature, metaphor, metonymy, ambiguous words, allusive expressions, synonyms, and neutralizing words were more common. In some cases, a great social action was initiated because of semantic conflict, resulting in the names of six villages being changed. Regardless of its form and quantity, linguistic euphemism avoids verbal violence, creates security and empathy, and ultimately understands the presence of others.
