سياست ‌اخلاقي يا اخلاق‌ سياست در نهج‌البلاغه: امكان يا امتناع

Ethical politics or political ethics in Nahj al-Balaghah: the possibility or refusal

رابطه ‌اخلاق و سياست از مسائل مهم تاريخ‌ انديشه‌ سياسي ‌است. سؤال اساسي اين است كه آيا قدرت و حفظ آن اصالت دارد، يا ارزش‌ها و اصول اخلاقي مهم هستند و سياست، ابزار تأمين آن‌ها است؟ اين مقاله، جهت­گيري ‌امام‌ علي(ع) در برابر اين مسئله را براساس روش‌توصيفي- تحليلي در ‌نهج‌البلاغه با رويكرد جامعه‌شناختي بررسي كرده است. قلمرو تحقيق، خطبه‌ها، نامه‌ها وكلماتي ‌است ‌كه وجه سياست و اخلاق دارند. يافته‌هاي ‌تحقيق نشان مي‌دهند كه در عرصه حكومت‌داري، اجراي عدالت، آزادي، احقاق حقوق و قانون‌گرايي، اصول اساسي سياست اخلاقي در دولت علوي هستند. تفكر انتقادي- آگاهي، ضابطه‌مندي قدرت، عقل جمعي، دور‌انديشي و مدارا، شيوه‌هاي مهم تأمين اين مؤلفه‌ها هستند، در مقابل، ظلم، استبداد، تضييع حقوق و رفتارهاي‌سليقه‌اي، همگي ضد ارزش در سياست اخلاقي هستند و مهم‌ترين زمينه ‌‌آن‌ها، چاپلوسي، اطلاق قدرت، استبداد‌راي، عجله، خشونت، فقر دانش و عقل‌گريزي هستند. نتيجه پژوهش نشان‌داد‌كه: 1- بهبود و ارتقاي رابطه دولت و مردم و ثبات سياسي و اجتماعي وابسته به تحقق ارزش‌هاي سياست خلاقي است. 2- ضد ارزش‌ها، جامعه را دچار آشفتگي و بي‌ثباتي مي‌كند 3- هدف‌گذاري دولت بايد رعايت اصول اخلاقي باشد. 4- استفاده از عقلانيت جمعي و تجارب بشري در حكومت‌داري، مهم است. 5- پيروزي سياست غير‌اخلاقي، نشانه انحطاط سياست و جامعه است.

The relationship between ethics and politics is one of the important issues in the history of political thought. Here is the fundamental question: “Is power and It's retention Important?”vice versa“Are values and moral principles important?” This article examines the approach of Imam Ali( p.h) to this issue on the documentary-analytical method in Nahj al-Balaghah. The scope of study is all sermons, letters, and sayings which have a political and ethical themes. Research findings show that justice, freedom, rights and law are fundamental values in Alavi government and critical thinking, power controlling, collective rationality, tolerance and public awareness are of the important factors in providing these components.In contrast, oppression, despotism, and arbitrary behaviors are anti social and political values. the most important contexts of them are: flattery, power abuse, oppression, poverty of knowledge, and irrationality. The final conclusion of this study consist of these statements: 1. The improvement of the relationship between state and people and the political and social stability depend on the realization of the first parts of these dualities.2. The negative aspects of these dualities, threaten and destabilize the society.3. The goal of the government should be improving moral principles.4. The use of collective rationality and human experience in governance are of the fundamental principles. 5. The victory of immoral politics is a sign of the destruction of politics and society.