نماد سازي هنري در كلام تصويري نهج‌ البلاغه

Artistic symbolism in the visual word of Nahj al-Balaghah

اين پژوهش با هدف بررسي نماد و پرداخت تصويري از معاني آن بر اساس فرهنگ نهج­‌البلاغه و نيز بررسي تطبيقي آن با نظريه نمادسازي هنري انجام شد. روش اين پژوهش در چارچوب رويكرد كيفي انجام شده است. جهت جمع آوري داده‌ها از طريق نمونه گيري هدفمند از نهج البلاغه، تعدادي از خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌هاي آن انتخاب شدند. براي رسيدن به اين منظور، منابع پژوهشي مورد تحليل قرار گرفتند. از آنجايي كه اين پژوهش بدنبال پاسخگويي به دو سوال اساسي مبني بر اين كه تصوير­سازي در نهج­‌البلاغه به چه شيوه‌­اي است؟ و تصوير در نهج­‌البلاغه از نظر ويژگي­‌ها و مؤلفه‌­هاي آن چگونه بيان مي­‌شود؟ لذا نتايج نشان داد كه نهج البلاغه توانسته­ است نماد را با تصوير در قالب­ هاي مختلف پردازش كند، و نيز تصوير را درقالب كلام بپروراند و به مخاطب برساند. همچنين مؤلفه‌­هاي اصلي تصوير در نهج‌­البلاغه در شش مؤلفه بيان شد و بر اساس ملاك‌هاي عيني و ذهني مطابق نظريه پردازان روان فيزيكي نيز قابل تبيين بود. يافته­‌ها نشان مي­دهد كه تصويرسازي كلامي امام علي عليه السلام مي­‌تواند بسياري از حقايق ديني و معارف توحيدي را در قالب محسوس و عيني به نمايش در­بياورد و بازنمايي خوبي از حقايق باشد. با توجه به موارد بررسي شده مي­توان گفت نهج­‌البلاغه به خوبي توانسته­‌است رسالت هنري خود را انجام دهد و مفاهيم، باورها و اعتقادات ديني را در قالب هنر تصويري به اذهان برساند.

This study was conducted to compare the symbol and its meanings based on Nahj al-Balaghah and the theory of artistic symbolism. In this qualitative study, data were selected through purposive sampling. Then, some sermons, letters, and wisdom of Nahj al-Balaghah were analyzed. This research pursued to answer two fundamental questions. One is how illustration is realized in Nahj al-Balaghah? an‎d how image is expressed in Nahj al-Balaghah in terms of its features and components? Therefore, the results showed that Nahj al-Balaghah processed the symbol with the image in diverse formats. In some cases, it included the image within the words and then represented to the audiences. Also, the main components of the image in Nahj al-Balaghah were six that could be explained based on psycho-physical theorists' objective and subjective criteria. According to the findings, the verbal illustration of Imam Ali (AS) can display many religious truths and monotheistic teachings in a tangible and objective form and be a good representation of the realities. In other words, to fulfill its artistic mission, Nahj al-Balaghah has ideally been able to convey religious concepts, beliefs and convictions in the form of visual art.