تببين دگرديسي ساختار فضايي شهر اصفهان در ارتباط با دگرگوني قدرت از صفويه تاكنون

ساختار فضايي شهرها يكي از عناصر تأثيرگذار در امر توسعۀ شهرها در دوره‌هاي مختلف بوده است. در شهرهاي ايراني، ساختار فضايي شهرها گاه به‌صورت ارگانيك و در طي دوران تاريخي و براساس مقتضيات زمانه، همچون نيازهاي اقتصادي-اجتماعي و ديني-مذهبي آن‌ها شكل مي‎گرفته و در مواردي، اين ساختار از برنامه‌ها و طرح‎هاي حكومتي آن دوره بسيار تأثير مي‎گرفته است. با توجه به تغييرات سريع شهر و فضاهاي شهري در دوره‌هاي معاصر، شكل ديگري از تحليل فضاي شهري بايد مورد توجه قرار گيرد كه در مطالعات كلاسيك تحليل فضاي شهري كمتر بدان پرداخته شده است. شهرهاي تاريخي بهترين بستر را براي اين‌گونه تحليل فراهم مي‌آورند؛ بنابراين شناخت ساختار فضايي شهر، رابطۀ آن با قدرت و تأثير دگرگوني قدرت بر دگرديسي ساختار فضايي اصفهان هدف اين پژوهش است. اين پژوهش با انتخاب شهر اصفهان به‌عنوان نمونۀ مورد مطالعه ازيك‌سو در يك سطح كلان و با روش تفسيرتاريخي، بررسي سِير تحول تاريخي استخوان‌بندي شهر اصفهان انجام يافته است و از سويي ديگر با روش تحليليتوصيفي و استفاده از ابزارهايي چون تحليل محتواي اسناد، بازديد ميداني و مصاحبه و به كمك نرم‌افزارهاي ArcGIS، Auto CAD و Depth map با تكنيك چيدمان فضايي (Space Syntax) با استفاده از نقشه‌هاي تحليلي چيدمان فضايي و به‌كارگيري مفهوم ارزش هم‌پيوندي انجام يافته است. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان‎دهندۀ آن است كه ساختار فضايي اصفهان از دورۀ صفويه كه با برنامه‎ريزي حكومت مقتدر شكل گرفته، در دوره‎هاي بعد با دگرگون‌شدن قدرت تغييرشكل داده و كماكان عناصر اصلي ساختار فضايي نقش اصلي در شهر دارند و از هم‎پيوندي بالايي برخوردار هستند.