كليدواژه :
تحليل سيستمي , درونداد , برونداد , بازخوران , نظام سياسي , انديشه حكومت , خواجه نظام الملك طوسي
چكيده فارسي :
نظام سياسي طراحي شده در "سياست نامه" خواجه نظام الملك داراي ساختارها و كاركردها و اصولي مانند؛ به مظالم نشستن و تدبير پادشاه، احوال عّمال و وزرا، باب قاضيان و خطيبان و محتسب، پژوهش و بر رسيدن از كار دين وشريعت، فرستادن نظام جاسوسي و تدبير كردن بر صلاح مملكت و رعيت، مشاورت كردن پادشاهان در كارها با دانايان و پيران، لشكر داشتن، شايسته سالاري و مقام دادن به مردان پاك و اصيل و خزانه داشتن است. كه مي توان آن را در قالب رويكرد تحليل سيستمي رديابي نمود. اين مدل تحليلي از چند متغير مهم تشكيل شده است: درونداد(حمايت و تقاضا)، برونداد، اجرا شامل(تصميم گيري، كنش و نظام سياسي ، ساختارها و بازيگران اجرائي) و بازخوران اين فرايند در محيط اجتماعي است.
با وجود تطبيق بالاي انديشه حكومت خواجه با اين رويكرد، در نظام طراحي شده توسط او؛ هم طراح و هم مجري و حتي ارزيابي بازخوران تصميات متخذه توسط نظام به يك جايگاه و فرد يعني پادشاه مقتدر بر مي گردد. و به نوعي تفكيك ساختاري و كاركردي توسط خواجه انجام نگرفته است هرچند خواجه تلاش كرد با تعبيه نهاد وزارت در چنين سيستمي بين حوزه اجرا و طراحي تفكيك ايجاد نمايد. اما به دلايل متعددي همچون سنت هاي قدرتمند پادشاهي-عرفي -مذهبي، رقابت هاي نخبگاني، عقب ماندگي هاي تاريخي در حوزه سياسي و فرهنگي و امنيتي و... اين كار عقيم ماند.
چكيده لاتين :
The political system designed in the "policy letter" of Khajeh Nizam-ol-Molk has structures, functions and principles such as;Sitting in the oppression of the king, the condition of the servants and ministers, the judges and the orators and the accountant, Researching and achieving the work of religion and sharia, sending the spy system and plotting for the good of the country and the subjects,To consult kings in affairs with wise men and elders is to have an army, meritocracy, and to give authority to pure and noble men, and to have a treasury.Which can be traced in the form of a system analysis approach.This analytical model consists of several important variables:Input (support and demand), output, implementation include (decision-making, political action and system, structures and executive actors) and feedback of this process in the social environment.
Despite the high adaptation of the idea of Khajeh's government to this approach, in the system designed by her;Both the designer and the executor, and even the evaluation of the feedback of the decisions taken by the regime, go back to one position and person, namely the powerful king.And in some way, structural and functional separation has not been done by Khajeh.However, Khajeh tried to distinguish between implementation and design by embedding the institution of the ministry in such a system. ButFor a variety of reasons, such as strong monarchical-customary-religious traditions, elite rivalries, historical backwardness in the political, cultural and security spheres, etc., this work remained fruitless.
