شناسايي و رتبه‌بندي موانع جذب و توسعه مشاركت‌هاي مردمي در كتابخانه‌هاي عمومي ايران

Identifying and Ranking Barriers to Attraction and Development of Public Participation in Public Libraries from Iranian Charity Library Builders' Perspective

مقدمه: مطالعه صورت‌هاي روابط اجتماعي ميان افراد در كانون توجه مطالعات جامعه­ شناختي قرار دارد، مشاركت نيز به‌ عنوان يكي از اشكال روابط اجتماعي داراي جايگاهي ويژه است كه مي‌بايست به آن توجه كافي شود. يكي از مهم­ترين نمودهاي مشاركت، مشاركت فرهنگي در توسعه كتابخانه­هاي عمومي است. هدف پژوهش حاضر، بررسي موانع جذب و توسعه مشاركت‌هاي مردمي در كتابخانه‌هاي عمومي از ديدگاه خيرين كتابخانه‌ساز كشور است. روش ­شناسي: پژوهش حاضر، از نظر هدف، يك پژوهش اكتشافي است كه با استفاده از روش پژوهش آميخته انجام شده است. در بخش كيفي پژوهش، 15 نفر از خيرين فعال كتابخانه ­ساز به‌صورت هدفمند و با روش نمونه‌گيري گلوله برفي مورد مصاحبه قرار گرفتند. جامعه پژوهش در بخش كمي، خيرين فعال كتابخانه ­هاي عمومي كشور هستند؛ از آنجايي كه حجم جامعه پژوهش مشخص نبود براي تعيين نمونه از فرمول تعيين حجم نمونه با جامعه نامشخص استفاده شد و پرسشنامه بين 246 نفر از آنها، توزيع و گردآوري شد. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها از آزمون‌هاي استنباطي شامل آزمون كلموگروف اسميرنوف، تحليل عاملي اكتشافي و تحليل عاملي تأييدي و از نرم‌افزارهاي اس‌پي‌اس‌اس 22 و پي‌ال‌اس 3/8 استفاده شده است. يافته‌ها: با توجه به يافته‌هاي پژوهش، موانع ساختاري، موانع زمينه­ اي و موانع رفتاري به‌ عنوان موانع مؤثر در جذب مشاركت‌هاي مردمي شناسايي شدند. نتايج حاصل از تحليل عاملي تأييدي نشان داد كه موانع ساختاري با ضريب تأثير 0/882، موانع زمينه‌ايي با ضريب 0/832 و موانع رفتاري با ضريب 0/818 به ترتيب در اولويت ­هاي اول تا سوم موانع جذب مشاركت­ هاي مردمي در كتابخانه­ هاي عمومي هستند. نتيجه‌: در راستاي موانع موجود در جذب مشاركت‌هاي مردمي در كتابخانه‌هاي عمومي، حل مشكلات و كاستي‌ها در كتابخانه‌هاي عمومي به مشاركت مردمي نياز دارد اما اين كار بدون برنامه‌ريزي ممكن نيست. هماهنگي نهادهاي گوناگون، وضع قوانين و مقررات براي گسترش مشاركت، آگاه‌سازي مسئولان و مديران و كاركنان نهاد كتابخانه‌هاي عمومي، تبليغ و گسترش مشاركت به روش‌هاي گوناگون، فراهم ساختن زمينه‌هاي قانوني و اجتماعي و آماده كردن بسترهاي لازم براي تبادل افكار و نقد و تحليل برنامه‌ها از جمله‌ اقدامات در راستاي حذف موانع هستند.

Introduction: Studying the forms of social relations between individuals is the spotlight of sociological studies. Participation is also one of the forms of social relations that has a special place to be paid attention to. One of the most important manifestations of participation is cultural participation in the development of public libraries. The purpose of the present study is to identify and rank barriers affecting the attraction and development of public participation in public libraries from Iranian charity library builders' perspective. Methodology: The study was exploratory research using a mixed research method which is a combination of qualitative and quantitative methods. In the qualitative part of the study, 15 Iranian charity library builders were purposefully interviewed using snowball sampling. The research population in the quantitative part is active Iranian charity library builders and a questionnaire was distributed among 246 of them. Inferential tests including the Kolmogorov-Smirnov test, exploratory factor analysis, and confirmatory factor analysis were used to analyze the data. Findings: According to the findings of the study, behavioral barriers, contextual barriers, and structural barriers were identified as effective barriers in attracting and developing public participation. The results of confirmatory factor analysis show that among the barriers affecting the attraction of public participation in public libraries from the Iranian charity library builders' perspective, structural barriers with a coefficient of .882 and then, contextual barriers with a coefficient of .832, social factors with a coefficient of .824 and behavioral barriers with a coefficient of .818 are ranked first to third priorities, respectively. Conclusion: To overcome the barriers to attracting public participation in public libraries, solving problems and shortcomings in public libraries needs to be mobilized, but this is not possible without planning programs to remove barriers to participation including coordinating various institutions, establishing rules and regulations to expand partnerships, alerting public library officials and managers, promoting and disseminating partnerships in various ways, and providing contexts for legal and social issues.