بررسي و نقد ربط وجود خالق به مخلوق از منظر ميرزا مهدي اصفهاني بر پايه مباني حكمي صدرالمتالّهين

The examination and criticism of the existence relation between the creator and the creations according to Mirza Mahdi point of view based on Sadrolmotalehin's philosophical principles

صدرالمتالهين در تحليل دقيق ربط وجود خالق و مخلوق كه محصول تحليلي جديد از اصل عليت و همچنين سنخيت ميان علت و معلول مي‌باشد به اين نتيجه مي‌رسد به دليل تعلقي بودن و عين الربط بودن معلول نسبت به علت، وجود مخلوق حيثيتي جز تجلّي وجود خالق ندارد. و اين امر را با بيان مباني بنيادي‌اي چون اصالت وجود، تشكيك و تشأن وجود به اثبات مي‌رساند. اما در مقابل، ميرزا مهدي اصفهاني در مسئله چگونگي ربط وجود خالق و مخلوق با رد تمامي مباني صدرالمتألهين موضع متفاوت و پيچيده‌اي را اتخاذ مي‌كند كه صرفا در جهت تخريب مباني نظري ملاصدرا و حفظ عقايد كلامي خويش است نه دادن نظريه‌اي جديد. ايشان به دليل عدم ايجاد تشابه ميان خالق و مخلوق نظريه عليت و نظريه سنخيت را زير سوال برده و در جهت حفظ مباني كلامي خويش در باب قدرت لايتناهي خداوند قاعده الواحد و همچنين نظريه وجود صدرايي را نيز مورد نقد قرار داده است. اما نكته مهم اين است كه ايشان مبناي جديدي براي نظريه وجود وضع نمي‌كند و صرفاً در جهت تبيين فرضيه‌هاي پيش‌داوري شده مثل نفي وحدت وجود، عدم سنخيت وجود خالق و مخلوق و ابطال اصل عليت، از آن سود مي‌برد. در اين مقاله موضع فلسفي صدرا و موضع تخريبي ميرزا مهدي اصفهاني را در جهت نقد و بررسي انديشه‌هاي ميرزاي اصفهاني در مباحث ذكر شده مورد واكاوي و مقايسه قرار مي دهيم.

Sadr al-Mutallahin in a detailed analysis of the relationship between the existence of the Creator and the creature, which is the product of a new analysis of the principle of causality and also the similarity between cause and effect, concludes that the existence of the creature has no status other than the manifestation of the Creator's existence. On the other hand, Mirza Mehdi Isfahani takes a different and complex position on the issue of how the existence of the Creator and the creature is related by rejecting all the principles of Sadr al-Muta'allehin. Which is only to destroy the theoretical foundations of Mulla Sadra and preserve his theological ideas, not to give new theories. he has questioned the theory of causality and the theory of consistency, and in order to maintain his theological foundations on the infinite power of God, he has criticized the rule of oneness as well as the theory of Sadra's existence. But the important point is that he does not lay a new basis for the theory of existence and only uses it to explain the preconceived hypotheses such as the negation of the unity of existence, the inconsistency of the existence of creator and creature and the invalidation of the principle of causality. In this article, we analyze and compare the philosophical position of Sadra and the destructive position of Mirza Mehdi Isfahani in order to critique and study the thoughts of Mirza Isfahani in the mentioned topics.