تحليل جامعه‌شناختي دنياي هنر فرش (مورد مطالعه: منطقۀ اراك)

The sociological analysis of the art of carpet (Case study: Arak region)

در اين مقاله تلاش شده است كه با استفاده از نظريه دنياي هنر هوارد بكر، دنياي هنر فرش اراك شناسايي و تحليل شود. بكر معتقد است براي فهم جامعه‌شناسانة هنر، بايد هنر را فعاليتي جمعي ببينيم. در اين مقاله موضوع جمعي بودن فعاليت هنري، در مورد هنر فرش منطقة اراك مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقيق كيفي بوده و گردآوري اطلاعات در آن به روش ميداني و اسنادي انجام شده است. به منظور گرد‌آوري تصاوير قديمي فرش و ساير داده‌هاي اطلاعاتي، از كتاب‌هاي تخصصي، گزارش‌ها، منابع مكتوب و پايگاه‌هاي اطلاعاتي معتبر استفاده شد. در بخش ميداني، طي چندين سفر به كانون‌هاي مهم بافت در منطقه، گفتگوهايي با طراحان، بافندگان، فروشندگان و كارشناسان فرش اراك، پيرامون ويژگي‌هاي هنري و فني بافت، معاني نقوش و همين‌طور باورها و مناسك و روابط اجتماعي مرتبط با فرش در جامعه و فرهنگ انجام شد.مطالعه بر روي سه حوزه توليد، توزيع و مصرف هنر فرش اراك و روابط ميان آنها، نشان داد كه نه تنها توليد فرش، يك فعاليت هنري جمعي است، بلكه هر يك از مشاركت‌كنندگان در اين دنياي هنر به اندازه سهم خود بر روي محصول نهايي كه همان فرش است، اثر گذاشته و شكل و معناهاي نهفته در آن را تعيين مي‌كنند. همچنين، اين هنر نه تنها در دل جامعه بوجود آمده و بنابراين از آن متاثر است، بلكه به واسطه رابطه تعاملي و متقابل تنگاتنگي كه با جامعه دارد، بر آن تاثير هم مي‌گذارد.

In this article, an attempt has been made to identify and analyze the world of Arak carpet art using Howard Becker’s theory of art world. Becker argues that to understand sociology of art, we must see art as a collective activity. In this article, the issue of collective artistic activity about the art of carpet in Arak region is studied. A qualitative research method was applied using techniques of documentary field studies. Data collection has been done through gathering related documents such as books, and other sources. This was completed using field study including active observation, talking with people active in this field and taking notes. Having several trips to important centers of weaving in the region, we talked to designers, weavers, sellers add experts of Arak carpet. The question asked included subjects such as technical characteristics of weaving, the meanings of patterns as well as beliefs, rituals and social relations in the carpet art world. All these were considered relating to the society and its culture. Study on the three areas of production, distribution and consumption of Arak carpet art world showed that not only carpet production is a collective art activity, but also each of the participants in this art world influences the final product, which is the carpet, and determines its shape and hidden meanings. In addition, this art is not only produced in the society and is therefore affected by it, but also affects it due to its close interaction and close relationship with society.