زنان در عصر پدرسالاري: روايت تاريخي از وضعيت اجتماعي و فرهنگي زنان در دورۀ قاجار

Women in the age of patriarchy: Historical analysis of the social and cultural situation of Iranian women in the Qajar period

هدف اين پژوهش، مطالعه وضعيت اجتماعي زنان در عصر قاجار است. يافته‌هاي اين مطالعه نشان داد كه تاريخ جامعه قاجار، روايت يك پدرسالاري تمام عيار است. زنان به‌مثابه يك طبقه اجتماعي، تحت سلطه كامل مردان قرار داشتند. اگرچه آنها نيمي از افراد جامعه را تشكيل مي‌دادند ولي گويي در جامعه نبودند و از نظرها پنهان مانده بودند. زنان در خانه در پسِ پرده و در جامعه در پسِ روبنده بودند. نه چهر‌ه‌هايشان ديده و نه سخن‌ها و دردهايشان شنيده مي‌شد. حتي نام‌شان بر زبان‌ها برده نمي‌شد. بردن نام زن و ديدن چهره او و هم‌كلام شدن با آنها، همه تابويي خطرناك و گناهي نابخشودني بود. هر مردي در خيابان بايد از آنها فاصله مي‌گرفت. جنس دوم و پست‌تر از مردان محسوب مي‌شدند. گرچه به ظاهر آزاد بودند اما در بند سلطه جنسيتي گرفتار مانده بودند. ابزار شهوت قلمداد مي-شدند كه ديدن‌شان مي‌تواند شهري را به آشوب كشاند. به همين دليل آنها را به كنج خانه‌ها رانده و به كار اطفاي شهوت مردان گمارده بودند. خروج دختران از خانه براي تحصيل و آموزش را موجب گسترش فساد در جامعه مي-دانستند. با همين منطق، مدرسه رفتن آنها را نيز ممنوع كرده بودند. اشتغال درآمدزا هم عرصه‌‌اي مردانه بود كه زنان را به آن هيچ راهي نبود. لذا نه فرصتي براي تحصيل پيش‌ رويشان باز بود و نه امكان اشتغال برايشان هموار بود. هم در آموزش و فرهنگ، فرودست بودند و هم در اقتصاد، تهيدست. نه شغلي درآمدزا به آنها داده مي‌شد و نه حق تحصيل به آنها اعطا مي‌شد.

The purpose of this article is to study the social and cultural status of Iranian women in the Qajar era (1789-1925). This study has been done by historical method. The findings of this study indicate that Qajar society was a completely patriarchal society. Patriarchy had caused that women do not have equal opportunities with men. Women as a social class were completely dominated by men. In the street, in addition to the women's tent) chādor(, they also had to cover their faces. Therefore, their faces should not have been seen. This type of coverage was mandatory. Women did not have the right to choose their clothing. They were not allowed to talk to men on the street. Urban women were not allowed to work outside the home. They had no independent income. Also, girls did not have the right to education. Schooling was forbidden for girls. While the boys could go to school. As a result, women's cultural and economic capital was very low. By the end of the Qajar period, the literacy rate of Iranian women was less than 3%. These conditions made women lower position than men.