بررسي و نقد مباني فلسفي رويكرد اكتسابي بودن ملكات اخلاقي با تاكيد بر مباحث نفس شناسي ابن سينا

A Study and Critique of the Philosophical Foundations of the Acquired Approach to Moral Property with an Emphasis on Ibn Sina's Psychological Issues

از مباحث مهم در اخلاق كيفيت حصول ملكات اخلاقي است. اما متاسفانه از جمله خلاهاي مهم در حوزه دانش اخلاق عدم تبيين نظريات اخلاقي بر اساس مباني نفس شناسي فلسفي است.ابن سينا تاحدودي از اين امر مستثني است. وي همانند ساير انديشمندان ملكات اخلاقي را اكتسابي مي‌داند و براي آن دليل عقلي و نقلي اقامه نموده است. ابن‌سينا بر مبناي اصول خويش در نفس‌شناسي مانند؛ جوهريت نفس، تجرد ذاتي نفس، روحانيه الحدوث و البقا بودن نفس و حركت استكمالي نفس به تبيين كيفيت پيدايش و زوال ملكات اخلاقي پرداخته است. وي نفس را جوهرِ مجردِ ذاتي مي‌داند كه در تعامل با بدن بوده و با استفاده از قواي مختلف، افعالي را از خود بروز مي‌دهد كه آن رفتار، حالاتي در نفس ظاهر مي‌كنند و به علت تكرار آن اعمال و در اثر حركت، آن حالات در نفس به ملكات راسخي تبديل مي‌گردند كه استكمال عرضي نفس را در پي-دارند. اما مباني انسان‌شناسي ابن‌سينا با ناسازگاري‌هايي همچون: ناسازگاري تجرد نفس با خالي بودن نفس از كمالات، ناسازگاري تجرد نفس با رويكرد اكتسابي بودن بر اساس مفهوم حركت، ناسازگاري هدف اخلاق با حركت در اعراض و عدم تغيير در ذات نفس و نيز عدم سنخيت نفس مجرد با بدن مادي مواجه مي‌باشد. براين اساس رويكرد اكتسابي بودن ملكات به دليل ناسازگاري با برخي از مباني نفس شناسي ابن سينا مورد پذيرش نيست. در اين پژوهش تلاش شده است تا ضمن بررسي و نقد رويكرد اكتسابي ملكات اخلاقي رويكردي جايگزين با عنوان نظريه انكشاف در ملكات اخلاقي مطرح شود.

One of the important issues in ethics is the quality of obtaining moral properties. one of the important gaps in the field of ethics is the lack of explanation of moral theories based on the principles of philosophical psychology. Sina is somewhat of an exception. Like other thinkers, he considers moral properties to be acquired and narrative reason for it. he based on his principles in psychology such as; The essence of the soul, the inherent abstraction of the soul, the spirituality of occurrence and the survival of the soul, and the complementary movement of the soul have explained the quality of the emergence and decline of moral properties. He considers the soul as an inherently abstract substance that interacts with the body and, using various powers, manifests actions in which that behavior manifests itself in the soul, and because of its repetition, acts and acts. Movement, those states in the soul become firm realms that seek the transcendental perfection of the soul. But the principles of Sina's anthropology with incompatibilities such as: incompatibility of abstraction with emptiness of the soul, incompatibility of abstraction with the approach of being based on the concept of motion, incompatibility of the goal of morality with movement in deviations and no change in the nature of the soul and Also, the incapacity of the single soul is faced with the material body. Accordingly, the acquired approach to property is not accepted due to incompatibility with some of the principles of Sina's psychology.