تدوين بسته آموزشي ارتقاء وضعيت روان شناختي فرزندان خانواده‌هاي شاهد و ايثارگر و مقايسه اثربخشي آن با درمان پردازش شناختي بر تحمل پريشاني و تنظيم شناختي هيجان آنان

هدف: هدف از پژوهش حاضر تدوين بسته آموزشي ارتقاء وضعيت روان شناختي فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر و مقايسه اثربخشي آن با درمان پردازش شناختي بر تحمل پريشاني و تنظيم شناختي هيجان آنان بود. روش پژوهش: روش پژوهش از نوع تركيبي طرح اكتشافي متوالي و حاوي دو بعد كيفي و كمي بود. هدف بخش كيفي تعيين محتوا، ساختار و شكل نهايي بسته آموزش ارتقاء وضعيت روان شناختي فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر بر مبناي تجارب زيسته آن ها بود. براي تد‌وين بسته آموزشي ارتقا وضعيت روانشناختي فرزندان شاهد و ايثارگر از رويكرد‌ كيفي و براي مقايسه اثربخشي آن با درمان پردازش شناختي از رويكرد‌ كمي و روش نيمه آزمايشي با طرح پيش آزمون پس آزمون با گروه گواه و پيگيري دو ماهه استفاده شد‌ه است. جامعۀ آماري بخش كيفي پژوهش، علاوه بر متون علمي،  شامل كليه فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر شهرستان ياسوج بود، كه در سال تحصيلي 13971398 در مدارس متوسطه شاهد و دانشگاه ياسوج مشغول به تحصيل بودند. جامعه بخش كمي را كليه فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر شهرستان ياسوج تشكيل دادند. نمونه گيري كيفي، به صورت هد‌فمند‌ انجام و با 15 نفر مصاحبه نيمه ساختار يافته تا اشباع نظري انجام شد‌. د‌ر بخش كمي نيز 45 نفر از فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر شهرستان ياسوج به روش نمونه گيري هدفمند انتخاب و به سه گروه آزمايش اول (15 نفر)، آزمايش دوم (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) به صورت تصادف كاربندي شد‌ند‌. گروه آزمايش اول با استفاده از بسته آموزشي ارتقاء وضعيت روان‌شناختي محقق ساخته در هشت هفته و گروه آزمايش دوم با استفاده از درمان پردازش شناختي ريسك و همكاران (2007) در دوازده هفته 90 دقيقه‌اي به صورت گروهي تحت مداخله قرار گرفتند. ابزارهاي پژوه پرسشنامه‌هاي تنظيم شناختي هيجان گارنفسكي و همكاران (2002) و تحمل پريشاني سيمونز و گاهر(2005) بود. د‌اد‌ه‌هاي كيفي به روش پديدارشناسي و به شيوه مورد تاكيد كلايزي و د‌اد‌ه‌هاي كمي به كمك آزمون واريانس اندازه گيري مكرر و آزمون تعقيبي توكي تحليل شد‌ند‌. يافته ها: محتواي بسته ارتقاء وضعيت روان شناختي فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر شامل چهار مفهوم اصلي است: آموزش مقابله با سوگ و فقدان، مقابله و غلبه بر رنج و درد، گسترش حمايت اجتماعي، سازگاري هدفمند با شرايط و موقعيت بود و روايي بسته آموزشي نيز برابر با 87/0 گزارش شد. بخش كمي نتايج نشان دادند دو گروه آموزش بسته آموزشي ارتقاء وضعيت روان شناختي فرزندان شاهد و ايثارگر و درمان پردازش شناختي بر تنظيم شناختي هيجان (0.035=F=3.64،P) و تحمل پريشاني  (0.001=F=8.70، P) موثر بودند و اين تاثير در مرحله پيگري پايدار بود. همچنين نتايج آزمون تعقيبي توكي نشان داد تفاوت معناداري بين دو گروه آزمايش نبود (P 0/05). نتيجه گيري: از آنجا كه بسته آموزشي ارتقاء وضعيت روان شناختي و درمان پردازش شناختي، تحمل پريشاني و تنظيم شناختي هيجان را ارتقاء ميدهد؛ بنابراين براي بهبود تحمل پريشاني و تنظيم شناختي هيجان در فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر مي توان از آن استفاده كرد.