انعكاس گسترده و تنوع سيماي جامعه در ديوان قدسي مشهدي، يكي از ويژگيهاي سبكي او

Wide reflection and diversity of society in the Divan of Ghodsi Mashhadi, one of his stylistic features

زمينه و هدف ادبيات بويژه شعر، از عناصر مهم فرهنگ يك ملت است. آداب و رسوم، باورها، اعتقادات و در يك كلام همه عادات اجتماعي انسان، دستمايه مضمون‌سازي شاعران است و براي شناخت اين عناصر در دوره‌هاي مختلف، ديوان شاعران، بهترين منبع است كه صادق تر از تاريخ، تغييرات اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي را در خود بازتاب مي دهد. حاجي محمدجان قدسي مشهدي (1056-990 ه.ق) از شاعران بزرگ و كمترشناخته‌شده سبك هندي و معاصر سلسله صفويه است كه سيماي جامعه آن عصر در ديوان شعرش، جلوه درخشاني دارد. اين نوشته با هدف دستيابي به سيماي جامعه ايراني در دوره صفوي، ديوان اين شاعر در موضوعات آيين تدفين و آداب سوگواري، اعياد و جشن ها، باورها و خرافات، بازي ها و سرگرمي ها، مجازات و شكنجه‌ها، و مشاغل به نگارش درآمده است. روش مطالعه گردآوري مطالب و تنظيم آن در اين پژوهش به روش كتابخانه‌اي است. شيوه انجام پژوهش نيز توصيفي-تحليلي است. يافته‌ها قدسي بصورت گسترده و متنوعي از مسايل و امور اجتماعي در راستاي تصويرپردازي و مضمون‌سازي در اشعار خويش بهره برده است. نتيجه‌گيري با مطالعه جامعه‌شناسانه ديوان قدسي مشهدي مي توان اطلاعات زيادي راجع‌به مسايل اجتماعي و فرهنگي عصر صفويه بدست آورد. در ميان موارد بررسي‌شده در كلام او، نمود مشاغل و سپس آيين تدفين و سوگواري بيش از موارد ديگر است. اين امر را مي توان ناشي از نمود پررنگ مشاغل در عرصه اجتماع در دوره صفويه نسبت‌به دوره‌هاي پيشين، و مرگ پسر جوان قدسي دانست.

BACKGROUND an‎d OBJECTIVES: Literature, especially poetry, is one of the important elements of a nation's culture. Customs, beliefs, convictions, and in a word, all human social habits, are the theme of poets' themes, and to recognize these elements in different periods, Poetry Divan is the best source that is more honest than history, social, political, economic and cultural changes. Haji Mohammadjan Ghodsi Mashhadi (1056-990 AH) is one of the great and less known poets of the Indian and contemporary style of the Safavid dynasty, whose image of the society of that era has a brilliant appearance in his poetry collection. This article has been written with the aim of gaining the image of Iranian society in the Safavid period, the poet's divan on the topics of funeral rites and mourning rituals, feasts and celebrations, beliefs and superstitions, games and entertainment, punishment and torture, and occupations. METHODOLOGY: Collection of materials and its organization in this research is a library method. The method of research is descriptive-analytical. FINDINGS: Ghodsi has used social issues and affairs in a wide and varied way in order to depict and thermalize in his poems. CONCLUSION: By studying the sociology of the Holy Divan of Mashhad, a lot of information can be obtained about the social and cultural issues of the Safavid era. Among the cases examined in his speech, the manifestation of jobs and then the ritual of burial and mourning is more than other cases. This can be attributed to the prominent manifestation of social jobs in the Safavid period compared to previous periods, and the death of the young holy son.