تبيين مؤلفه‌هاي تناسب ساختاري مساجد دوستدار سالمند: يك مطالعه كيفي

اهداف يكي از راه‌هاي بهبود مشاركت‌هاي اجتماعي سالمندان، متناسب‌سازي، تأمين ايمني و استقلال سالمندان در مكان‌هاي مورد استفاده آنان است. با توجه به رشد سريع جمعيت سالمندان در ايران و همچنين نقش مهم مساجد به عنوان يكي از اصلي‌ترين پايگاه‌هاي مذهبي معنوي سالمندان‌، انجام مطالعاتي جهت تعيين مؤلفه‌هاي ساختاري مساجد از منظر سالمندشناسي و ارگونومي با محدوديت مواجه است؛ بنابراين هدف مطالعه حاضر، تبيين مؤلفه‌هاي تناسب ساختاري مساجد دوستدار سالمند بود. مواد و روش ها پژوهش حاضر با رويكرد كيفي و با كاربرد روش تحليل محتوا در سال 1399 انجام شده است. جامعه مورد پژوهش را سالمندان مراجعه‌كننده به مساجد شهر بابل تشكيل دادند كه توانايي برقراري ارتباط مؤثر و تمايل به مشاركت در تحقيق را دارا بودند. انتخاب مساجد به عنوان محيط پژوهش بر اساس توزيع جغرافيايي (در چهار منطقه شمال، جنوب، شرق و غرب شهر بابل) انجام شد. روش جمع‌آوري داده‌ها به صورت مصاحبه عميق و نيمه‌ساختارمند تا رسيدن به سطح اشباع داده‌ها، ادامـه يافـت. هر مصاحبه بعد از اجرا بلافاصله پياده و سپس بر اساس روش مرحله‌اي كاول Kvale rsquo;s step by step method تحليل شد. يافته ها در اين مطالعه مصاحبه با هجده سالمند 61 تا 72 سال (با ميانگين و انحراف معيار 2/99 ±‌66/33سال) انجام شد كه سيزده نفر از آنان (72/22 درصد) مؤنث بودند. داده‌هاي اين پژوهش در پنج طبقه اصلي و هجده زير طبقه قرار گرفتند كه مؤلفه‌هاي تناسب ساختاري مساجد سالمند دوست را به تصوير مي‌كـشند. طبقات اصلي استخراج‌شده شـامل محيط خارجي، محيط داخلي، تجهيزات، برخورداري از امكانات اوليه رفاهي و تسهيلات داخلي بود. نتيجه گيري نتيجه‌ اين پژوهش، بيانگر ادراكات سالمندان از موانع و مشكلات ساختاري موجود در استفاده آن‌ها از محيط مسجد بود. مؤلفه‌هاي تعيين‌شده در اين تحقيق مي‌تواند در شناسايي، اولويت‌بندي نيازها و انتخاب نوع مداخلات در متناسب‌سازي محيط مساجد با ويژگي‌هاي سالمندان كمك كند.