بررسي معناي وجودي در افكار سعدي با تكيه بر روان‏درمانگري اگزيستانسيال اروين يالوم

زمينه و هدف: اگزيستانسياليسم از جمله مكاتب سنتي است كه در فلسفۀ معاصر مطرح‏ ميشود و توانسته در بسياري از حوزه‌هاي علوم ‏انساني مثل ادبيات، هنر و بويژه روانشناسي، جايي براي خود باز كند. نظريه‏پردازان و انديشمندان روانشناسي ديدگاهها و رويكردهاي متفاوتي در اين خصوص ارائه‏ داده‏اند. يالوم يكي از روان‏درمانگران اگزيستانسيال معاصر است كه به افراد در مواجهه با مسائل زندگي از قبيل انزوا، بيگانگي، بي‏معنايي (پوچي)، ترس از مرگ، درد و رنج كمك ميكند. در نظريۀ روان‏درمانگري وي پرسش دربارۀ معناي زندگي، مهمترين و ضروريترين مؤلفه ‏است كه اساس روان‏درمانگري او بشمار ميرود‏. در اين پژوهش سعي ميشود معناي وجودي و راههاي دستيابي به مفهوم معناي زندگي و همچنين ارائۀ راهكارهايي براي مقابله با معضل بي‏معنايي در بوستان و گلستان سعدي بررسي شود. روش مطالعه: روش گردآوري اطلاعات كتابخانه‏اي و روش تنظيم آن توصيفي - تحليلي است. در اين پژوهش از كتابها و مقاله‏ها و پژوهشهاي موجود درخصوص سعدي و يالوم و ديگر منابع مكتوب موجود در اين زمينه استفاده شده ‏است. محدوده و جامعۀ مورد مطالعه، بوستان و گلستان سعدي به تصحيح غلامحسين يوسفي و آثار ترجمه‌شده (سپيده حبيب) از اروين يالوم روان‏درمانگر معاصر است. يافته‏ها: يافته‏هاي پژوهش گوياي آن است ‏كه با وجود تفاوت فرهنگي، زماني و بُعد مكاني، هر دو انديشمند به زبان و شيوه‏اي تقريباً يكسان در صدد ارائۀ راهكارهايي براي دستيابي به معناي واقعي زندگي و رهايي از پوچي و بي‏معنايي هستند. يكي از اين راهكارها ارزشهاي اخلاقي است. از نظر سعدي زندگي ذاتاً پوچ و بي‏معناست، اما ارزش قابل‏ملاحظه‏اي دارد كه خود بشر مبدع آن است و آن منوط به رعايت يك سري اصول اخلاقي است. نتيجه‏گيري: سعدي سعي ‏ميكند تفكر در مورد معناي زندگي را بياموزد. هدف او، هدايت انسان بسوي فضايل اخلاقي و ايجاد معنا در زندگاني است؛ بشرطي كه آمادۀ پذيرش سختيها‏ و رنج بردن دربرابر مشكلات بعنوان بخشي از فرايند يافتن معني باشيم. واژه‌هايي كه از دل سعدي برميخيزد، صادقانه و عميقتر از آن است كه انسان كوچكترين‏ رنگي از فريب در آن ببيند. سخنهاي او با گذار چندين قرن هنوز كاربردي و ارزشمند است، همانطوركه هنرجو براي فعاليتي كه درگير آن است، به آموزگار رجوع‏ ميكند، بيماراني (مخاطبان) كه درگير زندگي و مشكلات آن و روان‏نژندي هستند ميتوانند براي حل مشكلات و رفع نقصها و آشفتگيهاي‏ وجودي به آثار سعدي مراجعه ‏‏كنند و با تأمّل در گفته‏ها و شعرهاي او و بكارگيري اين نكته‏ها در خود حالتي را بدست‏‏ آورند كه براي بهبود زندگي و رهايي از پوچي مفيد باشد. بنابراين هرچه انسان بيشتر به كيفيت زندگي خود و ارزشهاي اخلاقي از قبيل فداكاري، نيكي، احسان، گذشت و نوع‌دوستي توجه داشته باشد،‏ زندگي برايش معنادارتر خواهد شد.