كليدواژه :
احزاب چپ دورۀ پهلوي اول , پهلوي اول , جمعيت فرهنگ رشت , مجلۀ فرهنگ , نظر يه داروين
چكيده فارسي :
نام داروين از دورۀ ناصرالدين شاه قاجار از رهگذر انتشار رسالۀ حقيقت مذهب نيچري و بيان حال نيچريان در ايران شنيده شد. پس از آن نيز در برهه‌هاي مختلف تاريخي، انديشه و ديدگاه تكاملي وي با فراز و فرودهايي در ايران بازتابيد. احزاب چپ‌گراي ايراني كه در اواخر دورۀ قاجاريه عمدتاً تحت تأثير تركان عثماني در ايران شكل گرفتند در صورت‌بندي ادبيات تكاملي نقش پررنگي داشتند. بررسي مطبوعات منتشر شده در اين دوره نشان مي‌دهد بخشي از واژه‌پردازي ايرانيان نيز از راه همين احزاب بوده است. دسترسي افرادي كه در احزاب چپ فعاليت داشته‌اند به اسناد و كتاب‌هاي غيرفارسي باعث مي‌شد روايت دست‌اول‌تري از نظريات علمي و از جمله نظريۀ داروين به دست داده شود. اين مسأله در آنجا پراهميت‌تر مي‌شود كه توجه كنيم عمدۀ منابعي كه در اين دوره مرجع اصلي بازتاب ديدگاه‌هاي علمي بوده‌اند منابع عربي هستند. طبيعي است كه در منابع عربي هم ادبيات بحث و هم نوع واژه‌گزيني‌ها متفاوت از اين دست منابع است و اين نكته از بررسي مقالات نيز دانسته مي‌شود. در اين مقاله ضمن توضيح در بارۀ جمعيت فرهنگ رشت كه در سال‌هاي 1298 تا 1310 شمسي در گيلان فعاليت و گرايش‌هاي چپ داشته است مي‌كوشم نخستين روايت عالمانه از ديدگاه داروين را با توجه به مجلۀ فرهنگ كه از سوي ايشان چاپ مي‌شده، به دست دهم. گمان مي‌كنم پس از روايت‌هاي مختلفي كه تا اواخر دورۀ قاجار از نظريۀ داروين در ايران وجود داشته، اين مقالات كه از روي منابع غيرعربي ترجمه شده نشان مي‌دهد روشنفكران ايراني با انديشه‌هاي داروين آشنايي داشته و مي‌كوشيدند فهم خودشان از آن را تا حد زيادي تدقيق كنند. از آنجا كه دسترسي به اسناد و ويرايش و بازنشر آن‌ها در تكميل برنامۀ تاريخي علم در ايران و نحوۀ مواجهات ايرانيان با انديشه‌هاي جديد اهميت دارد، عين آن سلسله مقالات را كه از سال 1305 تا 1307 منتشر مي‌شده با ويرايش و توضيح آورده‌ام.
چكيده لاتين :
Darwin's name was heard from the time of Nasser al-Din Shah Qajar through the publication of the treatise The Truth about the Neicheri Sect and an Explanation of the Neicheris in Iran. After that, in different historical periods, his evolutionary thoughts and views were reflected in ups and downs in Iran. Iranian leftist parties, formed in the late Qajar period under the influence of the Ottoman Turks in Iran, played a significant role in shaping evolutionary literature.A review of the press published in this period shows that part of the word processing of Iranians was also through these parties. Access to non-Persian documents and books by people active in left-wing parties provided a more basic account of scientific theories, including Darwin's. This issue becomes even more important when we consider that the main sources that have been the main reference for the reflection of scientific views in this period are Arabic sources. It is natural that in Arabic sources, both the literature of the discussion and the type of word choices are different from such sources, and this point is also known from the review of articles.I think that after the various narratives of Darwin's theory that existed in Iran until the late Qajar period, these articles, translated from non-Arabic sources, show that Iranian intellectuals were familiar with Darwin's ideas and tried to refine their understanding of them to a great extent. Since access to documents and their editing and republishing are important in completing the historical program of science in Iran and how Iranians face new ideas, they have edited and explained the same series of articles that were published from 1305 to 1307.
In this article, while explaining the Culture Population of Rasht, which had activities and leftist tendencies in Gilan from 1298 to 1310, I try to give the first scholarly account of Darwin's view according to the magazine Farhang, which was published by him.
Since access to documents and editing and republishing them is important in completing the historical program of science in Iran and how Iranians are confronted with new ideas, I have quoted the same series of articles that were published from 1305 to 1307.
