بررسي ترجيح ها و ميزان مشاركت جامعه دانشگاهي در كشاورزي شهري مورد مطالعه: منظر خوراكي دانشگاه سيستان و بلوچستان

سابقه و هدف: پرديس خوراكي، نوعي فضاي سبز دانشگاهي است كه علاوه بر داشتن گياهان خوراكي و دارويي، موجب تسهيل مشاركت جامعۀ دانشگاهي در فعاليت‌هاي كشاورزي و توليدي منظر مي شود. مزاياي پرديس خوراكي شامل توليد مواد غذايي، كاهش هزينه‌هاي نگهداشت منظر، ارتقاي حس تعلق به مكان و بهبود سلامت رواني دانشجويان است. در بسياري از دانشگاه‌ها و موسسات آموزشي مختلف در دنيا، منظر خوراكي دانشگاهي در حال رونق گرفتن بوده و لذا اين اين مطالعه با هدف سنجش ميزان مشاركت و حمايت جامعۀ دانشگاهي از منظر خوراكي دانشگاه سيستان و بلوچستان به انجام رسيد.مواد و روش‌ها: در اين تحقيق پيمايشي، نمونه‌اي به حجم 530 نفر از اعضاي هيات علمي، كاركنان و دانشجويان دانشگاه سيستان و بلوچستان با استفاده از نمونه‌گيري طبقاتي انتخاب شد. با استفاده از مطالعۀ منابع موجود، مخزن اوليۀ گويه‌هاي پرسشنامه، طراحي و جهت تعيين روايي گويه ها، از تحليل عاملي اكتشافي به روش تحليل مولفۀ اصلي با چرخش متعامد واريماكس و براي تعيين پايايي ابزار، از ضريب آلفاي كرونباخ (0.89) استفاده شد. گويه‌هاي پرسشنامه بر روي 2 عامل ساختار فيزيكي منظر و ميزان مشاركت جامعۀ دانشگاهي در منظر بار شدند. تحليل‌هاي آمار استنباطي اين پژوهش توسط نرم‌افزار SPSS v.23 انجام شد. براي سوالات و اهداف تحقيق در بخش آمار توصيفي، از نمودارها و جداول آماري و به منظور بررسي نرمال بودن توزيع داده‌ها، از نمودارهاي احتمال نرمال استفاده شد. به علاوه از آزمون هاي غيرپارامتري براي آزمون فرضيه‌هاي تحقيق در سطح معناداري 0.05 استفاده شد.نتايج و بحث: نتايج اين تحقيق نشان داد، «سلامتي روحي» و «تغذيه از مواد توليدشده در منظر خوراكي» مهمترين عوامل انگيزه‌بخش براي مشاركت جامعۀ دانشگاهي در پرديس خوراكي است. همچنين مشخص گرديد تفاوت معناداري در انگيزه هاي داوطلبانه در ميان بخش‌هاي جمعيت‌شناختي پاسخ‌دهنده وجود داشت. از بين سه گروه دانشجويان، اعضاي هيئت علمي و كاركنان؛ دانشجويان، بانوان و گروه سني 3020 سال بيشترين انگيزه مشاركت را دارند. در مورد ساختار فضايي و عناصر منظر، ايجاد فضاي كشاورزي و باغ ميوه داراي آبنما و جوي آب مطلوب است. لذا پرطرفدارترين تركيب فضا و عناصر منظر (زمين كشاورزي و باغ ميوه، آبنما و جوي آب، فضاي غذا خوردن و توتستان) كه هم واجد ابعاد عملكردي (تغذيه و فعاليت كشاورزي) و هم واجد ابعاد تفرجي و احساسي (آبنما و فضاي غذاخوردن) است، مي‌بايد در طراحي منظر كشاورزي دانشگاه سيستان و بلوچستان در اولويت قرار گيرد. انتخاب بهترين تركيب كاشت درختان ميوه، از ديدگاه جامعۀ آماري متشكل از توت سفيد، شاه توت، زردآلو، انگور ياقوتي و انجير است. بهترين تركيب كاشت سبزيجات و صيفي جات؛ سيب زميني، ريحان، گوجه فرنگي و خيار و بهترين تركيب كاشت گياهان دارويي؛ گل گاوزبان، رزرماري، آلوئه ورا، به ليمو و آويشن است.نتيجه‌گيري: اين تحقيق ثابت كرد كه با وجودي كه بيشتر پاسخ‌دهندگان به مشاركت در پرديس خوراكي ابراز علاقه كردند، ظرفيت داوطلبانۀ جامعۀ دانشگاهي سيستان و بلوچستان براي احداث و نگهداشت پرديس خوراكي كافي نخواهد بود. لذا علاوه بر مشاركت علاقمندان به كشاورزي شهري، به نيروي كار حرفه‌اي نيز براي پروژه نياز خواهد بود. همچنين استفاده از استراتژي هاي افزايش مشاركت كاربر و همچنين تشويق گروه هاي ويژه دانشجويان هدف، براي اين دانشگاه بسيار مهم خواهد بود. به اين ترتيب، نتايج به طور موثرتري مي تواند برنامه‌ريزان را در تجربۀ مشاركت و حمايت اجتماعي از پروژه‌هاي فضاي سبز مبتني بر كشاورزي شهري آگاه سازد.