بررسي عامل هاي موثر بر آلودگي هوا: شواهد تجربي از بزرگترين توليد‌كنندگان‌ كربن‌ دي‌اكسيد

سابقه و هدف: طي دهه هاي اخير رشد اقتصادي جهان و روند صنعتي شدن موجب افزايش مصرف انرژي شده است. بخش زيادي ازافزايش تقاضاي انرژي از منابع فسيلي تأمين مي شود و مصرف آنها انتشار گازهاي گلخانه اي و آلوده شدن هوا را به همراه دارد. بعد از انقلاب صنعتي فعاليت هاي ا نسان و آلودگي هاي ناشي از اين فعاليت ها، مقدار گازهاي گلخانه اي را به طور غيرطبيعي افزايش داده و محيطزيست كشورها را با آسيب جدي مواجه كرده است. در اين راستا، هدف پژوهش، حاضر شناخت و بررسي عامل هاي مؤثر بر ميزان انتشار گاز كربن دي اكسيد به عنوان سنجه اي براي كيفيت محيط زيست و آلودگي هوا است .مواد و رو ش ها: در مطالعه حاضر ابتدا با استفاده از آزمون هاي ايم، پسران و شين و لوين، لين و چو مانايي متغيرها و سپس با كمكآزمون هاي پدروني و كائو وجود هم انباشتگي بين متغيرهاي مدل مورد بررسي قرار گرفت. در نهايت با استفاده از تحليل هم انباشتگي پانلي و برآوردگرهاي حداقل مربعات معمولي كاملا اصلاح شد ه و حداقل مربعات معمولي پويا رابطه بلندمدت بين انتشار كربن دي اكسيد با متغيرهاي توليد ناخالص داخلي، درصد استفاده از انرژي تجديدپذير و تجديدناپذير، آزادسازي تجاري، درصد شهرنشيني و توسعه مالي براي يازده كشور عمده انتشار دهنده 2CO طي دوره زماني 2000 تا 2015 بررسي شد. براي تجزيه و تحليل و برآورد مدل از بسته نرم افزاري Eviews10 استفاده شده است .نتايج و بحث: با توجه به اين كه متغيرهاي الگو بنابر آزمون هاي ريشه واحد ايم، پسران و شين و لوين، لين و چو جواب يكساني در موردمانايي متغيرها در سطح گزارش ندادند، براي پرهيز از وجود رگرسيون كاذب در تخمين ها، هم انباشتگي بين متغير وابسته و متغيرهايمستقل مورد بررسي قرار گرفت . نتايج آزمون هاي هم انباشتگي كائو و پدروني گوياي وجود رابطه بلندمدت بين متغيرهاي مستقل و متغير وابسته مدل بود. همچنين آزمون هاي چاو و هاسمن نشان دادند كه مدل حاضر، مدل پانل با اثرات تصادفي مي باشد. در مرحله آخر برآورد مدل با استفاده از برآوردگرهاي حداقل مربعات معمولي به طوركامل اصلاح شده و حداقل مربعات معمولي پويا معني داري تمام متغيرهاي مورد بررسي بر ميزان انتشار كربن دي اكسيد ثابت شد. بر اين اساس متغيرهاي توليد ناخالص داخلي، درصد استفاده از انرژي تجديدناپذير تأثير مثبت و همچنين متغيرهاي آزادسازي تجاري، توسعه مالي، درصد شهرنشيني و درصد استفاده از منابع انرژي تجد يدپذير تأثير منفي بر ميزان انتشار 2CO در كشورهاي چين، ايالات متحده آمريكا، هند، روسيه، ژاپن، آلمان، ايران، عربستان سعودي، كره جنوبي، كانادا و برزيل دارند . همچنين بررسي كشش متغير وابسته نسبت به متغيرهاي مستقل در هر دو مدل حداقل مربعات معمولي به طور كامل اصلاح شده و حداقل مربعات معمولي پويا نشان داد كه متغير سرانه توليد ناخالص داخلي بيشترين تأثير را در افزايش انتشار كربن دي اكسيد و متغير شهرنشيني بيشترين اثر كاهشي را بر ميزان انتشار اين گاز گلخانه اي دارند.نتيجه گيري: با توجه به نتايج به دست آمده از تحقيق حاضر و بررسي رابطه متغير وابسته با متغيرهاي مستقل مدل ، عامل هايي مانند وضع قوانين سخت گيرانه مانند ماليات بر كربن، به كارگيري تكنولوژي نوين، تسهيل قوانين مربوط به اعمال تعرفه و گمرك كالا و خدمات، حركت به سوي اقتصاد با ز و همچنين استفاده از ا نرژي هاي پاك از قبيل انرژي بيوگاز، انرژي خورشيدي و انرژي باد در كاهش انتشار 2CO بسيار مؤثر مي باشند.