قلب نحوي ضماير در قرآن‌كريم و تغيير ساختار نشاندار آن در فرآيند ترجمه

قلب نحوي در زبان‌شناسي فرآيندي است كه در پي آن سازه‌هاي مختلف جمله به دليل عوامل گفتماني و معنايي از جايگاه بي‌نشان خود حركت كرده و با تغيير جايگاه، موجب تغيير توزيع اطلاع در كلام و نشانداري و برجسته‌سازي عناصر زباني مي‌شود. قلب نحوي، ابزاري نحوي براي نشان‌دادن تأكيد كلام است. در قرآن‌كريم روابط بين‌سازه‌اي و ترتيب و چگونگي چينش سازه‌هاي زباني و تغيير آرايش آن بر اثر فرايند قلب نحوي تأثير بسزايي در كاركردهاي نقشي كلام دارد. با توجه به اين كه قلب نحوي در هر زباني تابع محدوديت‌ها و ويژگي‌هاي نحوي و گفتماني آن زبان است در اين پژوهش سعي بر آن است با تكيه بر روش وصفي تحليلي، تحولات معنايي حاصل از قلب نحوي ضماير در قرآن كريم با توجه به ويژگي‌هاي ساختاري زبان عربي بررسي شود، سپس چگونگي انتقال آن به مخاطب فارسي‌زبان مورد واكاوي قرار گيرد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه با توجه به تفاوت آرايش سازه‌اي و ساخت اطلاعي دو زبان عربي و فارسي، لايه‌هاي معنايي ضماير مقلوب و نشاندار قرآن كريم به طور كامل در زبان فارسي، نشان داده نمي‌شود و غالباً اين ضماير در فرآيند ترجمه به ساختي غير مقلوب و بي‌نشان، برگردان شده يا به ساختي غيرمقلوب و نشاندار، تبديل و يا از ميزان نشانداري آن كاسته مي‌شود و بدين‌ترتيب، مخاطب فارسي‌زبان از بخشي از لايه‌هاي معنايي اين ساخت نشاندار، آگاهي نخواهد يافت.