عنوان مقاله :
ضرب‌المثل‌هاي دَري بهديني زرتشتيان ايران و تأثير آن بر نقشمايه هاي هنر زرتشتي‌دوزي
عنوان به زبان ديگر :
The Dari -Behdini Zoroastrian proverbs of Iran and its impact on Zoroastrian needlework art
پديد آورندگان :
پشوتني زاده، آزاده پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري - پژوهشكده هنرهاي سنتي، تهران، ايران
كليدواژه :
ضرب‌المَثل‌هاي دري , زرتشتي‌دوزي , فرهنگ و معاش زرتشتيان , زيست كشاورزي و شباني , انسان‌شناسي فرهنگي و هنري
چكيده فارسي :
هنر، محمل مناسبي براي فرهنگ است. زرتشتيان، همواره زندگي مسالمت‌آميزي با هموطنان خويش داشته‌اند. اما به واسطۀ آنكه در ساختار و قشر خاص خويش، قواعد و نحوۀ زيستي متفاوتي را تجربه مي‌كرده‌اند؛ لذا خرده‌فرهنگ ويژه‌اي را رقم زده‌اند كه در ضرب‌المَثَل‌هايشان رخ‌نمايي مي‌كند. چرايي به‌وجود آمدن زرتشتي‌دوزي در راستاي ضرب‌المثل‌هاي دَري بهديني پرسش اصلي اين پژوهش مي‌باشد. تأثير و تأثرات ضرب‌المَثل‌هاي دَري بهديني به همراه قوانين حاكمۀ عصر قاجار، يكي از دلايل شكل‌گيري اين نحوه‌ي خاص سوزن‌دوزي سنتي گرديد كه به هنر «زرتشتي‌دوزي» شهرت دارد. هدف اصلي مقاله، پيگيري همانندي‌ها و تكرار نقشمايه‌هاي هنر زرتشتي‌دوزي با واژه‌هاي پراستعمال ضرب‌المثل‌هاي دَري بهدينيست كه بر نام حيوانات اهلي، آب (ماهي) و گياهان دلالت دارد. از آنجا كه ضرب‌المثل‌ها، شامل بخش شفاهي فرهنگند و گويش دري بهديني هرگز نوشتار نشده است، به‌ناچار بخشي از گردآوري اطلاعات بر پايه مصاحبه‌هاي ميداني و كتابخانه‌اي نهاده شد. زرتشتي‌دوزي مسبب شكل‌گيري اولين نمونۀ هنر تكه‌دوزي ايراني، به نام «تير و سيخ» گرديد. پارچه‌هاي «تير و سيخ» مزين به زرتشتي‌دوزي مي‌شد، اغلب در مراسم و مجالس سنتي يا آييني كاربرد داشت. در واقع زرتشتي‌دوزي، هنر زنانه‌ايست كه توسط بانوان زرتشتي يزد به ثبت و ضبط فرهنگ خويش پرداخت؛ فرهنگ زرتشتيان نيز كه به نوبۀ خود با نحوۀ زيست و معاش ايشان ارتباط تنگاتنگ داشت منجر به شكل‌گيري ضرب‌المثل‌هاي دَري بهديني شد. اين ضرب‌المثل‌ها نيز به ترسيم واژگاني زيست كشاورزي و شباني زرتشتيان پرداخته‌اند. چنانكه كميت تكرار اسامي مرتبط با شيوۀ زيستي ايشان مشابه با مقدار استعمال و اقبال در انتخاب نقشمايه‌هاي موجود در زرتشتي‌دوزيست.
چكيده لاتين :
Art is always the embodiment of the culture. Zoroastrians have always had a friendly life with other compatriots. Because of their particular livelihoods, they have shaped their subculture. The Zoroastrian subculture has resulted in the formation of the proverbs of the Dari language. The main question of this research is the reasons for inventing this art under the influence of Dari Behdini proverbs.Zartošti dūzi is the old and traditional name of Zoroastrian needlework. Existence of proverbs in the Qajar period is one of the main reasons for the formation of this art. The main purpose of this article is to find similarities in the repetition of the names of domestic animals, water (fish) and plants (cypress tree and flower) between Zoroastrian proverbs and needlework. Because Dari's proverbs and dialects are part of oral culture and literature, information is gathered in the form of field interviews and library practices. Sewing was done on silk fabrics and when the fabrics are matched together, they are called them "Tir O Sikh".Tiro Sikh fabrics were made for women's clothing and these were adorned with Zartošti dūzi, which were often worn in traditional or ritual ceremonies. The interrelationship of proverbs with the motifs of this art is evident even in the repetition of symbols of domestic animals. Repetition of the names of domestic animals that helped humans in the lives of farmers and ranchers can also be seen in this art (Zoroastrian needlework). Zoroastrian art of embroidery is very similar to the Dari- Behdini proverbs.
عنوان نشريه :
جامعه شناسي فرهنگ و هنر
