بررسي و تحليل سبك‌شناسي مثنوي« سبحه الابرار» اثر عبدالرحمان جامي

A study and analysis of the stylistics of Masnavi "Sabhaha al-Abrar" by Abdolrahman Jami

زمينه و هدف: مطالعات سبك‌شناسانه، آشكاركنندۀ بسياري از ويژگي هاي ادبي، فكري و زباني آثار مختلف در ادوار گوناگون هستند و كمك شاياني به مطالعات حوزه هاي تاريخ ادبيات، دستور زبان، نقد ادبي و حتي انواع ادبي مي كنند. اين مقاله به بررسي ساختار و مهمترين ويژگي هاي سبك‌شناسي يكي از مثنوي هاي نورالدين عبدالرحمان جامي با نام «سبحه الابرار» در سه حيطۀ فكري، زباني و ادبي ميپردازد. روش مطالعه: اين پژوهش به شيوۀ تحليل محتوا و كتابخانه اي انجام شده است. يافته ها: جامي در اين مثنوي از ساختار منظمي پيروي مي كند؛ بدين معني كه اثرش را به چهل عقد تقسيم كرده و در هر عقد ابتدا اصلي از اصول عرفاني و اخلاقي را مطرح ساخته و در ادامه براي توضيح آن اصل، حكايت و تمثيلي را ذكر مي كند و در پايان چند بيت بعنوان مناجات مي آورد. بنابراين علاوه بر عرفاني بودن، اين اثر براي تعليم و تربيت و آموزش سالكان پديد آمده و جنبۀ آموزشي و تعليمي دارد. نتيجه گيري: در سطح زباني، انتخاب وزن «فاعلاتن فعلاتن فعلن» اين منظومه را از اين منظر بي‌بديل ساخته است؛ همچنين بازي هاي لفظي در كاربرد قافيه و رديف نيز از ويژگي هاي زباني خاص اين منظومه است. در سطح ادبي، صرف نظر از كاربرد مقابله و تمثيل (كه آن را در خدمت فهم مطالب عرفاني و اخلاقي اثرش قرار داده است) نوآوري چنداني در اثر ديده نميشود و عنصر تقليد در تمام اركان و آرايه هاي ادبي آن ديده مي شود. در سطح فكري، ازآنجاكه جامي از پيروان مكتب ابن‌عربي محسوب مي شود، در منظومۀ خويش از ميان مؤلفه هاي اين مكتب بر دو موضوع «وحدت وجود» و «انسان كامل» تأكيد بيشتري دارد. با وجود اينكه جامي پيرو مكتب نقشبنديه بوده است، نشاني از تعاليم اين فرقه در سبحه الابرار ديده نمي شود.

BACKGROUND an‎d OBJECTIVES: Stylistic studies reveal many literary, intellectual and linguistic features of different works in different eras and contribute to the study of the fields of literary history, grammar, literary criticism and even literary genres. This article examines the structure and the most important stylistic features of one of Noor al-Din Abd al-Rahman Jami's Masnavi called "Sabha al-Abrar" in three areas of thought, language and literature. METHODOLOGY: This research has been done by content analysis and library. FINDINGS: Jami in this Masnavi follows a neat structure; This means that he divides his work into forty contracts and in each contract he first introduces the principle of mystical and moral principles and then mentions an anecdote and allegory to explain that principle and at the end he brings a few verses as prayers. Therefore, in addition to being mystical, this work was created for the education and training of seekers and has an educational aspect. CONCLUSION: At the linguistic level, the choice of the weight of "verbs, verbs, verbs" has made this system irreplaceable from this point of view. Also, word games in the use of rhyme and line are special features of this system. At the literary level, regardless of the use of confrontation and allegory (which has served to understand the mystical and moral content of the work) there is not much innovation in the work and the element of imitation is seen in all its literary elements and arrays. At the intellectual level, since Jami is considered a follower of the Ibn Arabi school, in his system, among the components of this school, he emphasizes more on the two issues of "unity of existence" and "perfect m@n". Although Jami was a follower of the Naqshbandi school, there is no sign of the sect's teachings in the morning.