رهيافت‌هايي به مفهوم و خاستگاه «طنين» در شعر و انديشه‌ي طاهره صفارزاده

approaches to the concept and origin of “resonance” in Tahereh Saffarzadeh`s poems and thoughts

طاهره صفارزاده (1315-1387)، شاعر، نظريه‌پرداز، مترجم و استاد دانشگاه از شاعران برجسته‌ و پيشرو شعر مدرن فارسي در دهه‌هاي چهل و پنجاه خورشيدي به شمار مي‌رود. او كه­ دانش‌آموخته‌ي زبان و ادبيات انگليسي و نقد ادبي از دانشگاه شيراز و آيوواي امريكا بود، رويكردي علمي به شعر و مسئله‌ي ادبيات داشت و معتقد به شعري متعهدانه و روشنگرانه بود كه بر مخاطب تأثير عميق‌تري بگذارد. بر همين اساس صفارزاده نظريه‌اي ادبي باعنوان «شعرِ طنين» را در شعر معاصر فارسي پيشنهاد كرد و كوشيد بوطيقاي شعر خود را بر آن استوار كند. او كليت نظريه‌ي خود را در عبارتِ «طنين حركتي است كه حرف من در ذهن خواننده مي‌آغازد»، گنجانيده است. با گذشت حدود پنج دهه از طرح نظريه‌ي طنين و نگارش مقالاتي درباره‌ي وجوه مختلف آثار ادبي صفارزاده، به مسئله‌ي چيستي و چگونگي شعرِ طنين و ميزان توفيق و كاربست آن چنان‌كه بايد، پرداخته نشده است. در اين مقاله ضمن تعيين و تبيين واژگان اساسي و كليدي نظريه‌ي طنين، كوشيده‌ايم ازمنظر رهيافت‌هاي مختلف به مفهوم، خاستگاه، چيستي و چگونگي كاربرد آن در شعر و انديشه‌ي صفارزاده دست ‌يابيم. برابر يافته‌هاي اين پژوهش، مهم‌ترين شگردهاي صفارزاده براي ايجاد طنين در ذهن مخاطب و تأثيرگذاري بر او، شگردهاي تداعي و تكرار به شيوه‌هاي گوناگون ادبي است. او هم فرم و هم محتوا را بستر ايجاد طنين در شعر مي‌كند و هر دو را متقابلاً از يكديگر متأثر مي‌سازد. با همه‌‌ي اين كوشش‌ها، نظريه‌ي شعري طنين با استقبال چنداني ازطرف شاعران روبه‌رو نشده است

Tahereh Saffarzadeh (1836-2008), poet, theorist, translator, and university professor, is one of the famous and leading poets of modern Farsi poetry in 1960s and 1970s. as a graduate of English literature from Iowa university, she had a scientific approach toward poetry and literature itself, which is a committed and enlightening poetry with a deep effect on the audience so she suggested a literary theory entitled “resonance poetry” for the modern Farsi poetry and tried to set her poetics on this basis. She placed her whole idea in a sentence “resonance is a motion my words initiate into the reader’s mind”. After about five decades of this theory and studies conducted on the different aspects of Saffarzadeh`s works, resonance poetry and its applicability has not been addressed as it should be. This study is aimed at defining and explaining the keywords of resonance theory thorough different approaches to find its concept, origin, quiddity, and applicability in Saffarzadeh`s poems and thoughts. Findings indicate that the most important techniques Saffarzadeh used to create resonance into the audience’s mind are evoke and repetition through different literary devices. She turned both form and content into a groundwork to create resonance and had them affect each other reciprocally.in spite of all efforts, among all modern Farsi poetry’s trends and movements, poets have not paid any considerable attention to this theory.